Η φράση ‘’δημοκρατικό έλλειμα’’ είναι μια φράση που ακούγεται σχεδόν καθημερινά τα τελευταία χρόνια από τα χείλη πολιτικών ηγετών, δημοσιογράφων και πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι μια φράση που αιωρείται πάνω από τον ευρωπαϊκό χάρτη τα τελευταία δέκα χρόνια, τα χρόνια δηλαδή της οικονομικής και πολιτικής κρίσης που υπάρχει στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στη χώρα μας. Είναι όμως το δημοκρατικό έλλειμμα μια φράση προϊόν μυθοπλασίας ορισμένων που τη χρησιμοποιούν για πολιτικά παίγνια ή όντως η Ευρώπη περνάει εποχές δυσοίωνες σε ό,τι αφορά τη μέθοδο λήψης αποφάσεων;
Η αλήθεια βρίσκεται κατά την άποψή μου κάπου στη μέση. Σύμφωνα με τον καθηγητή Παναγιώτη Λιαργκόβα του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και πρώην Συντονιστή του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή των Ελλήνων «το δημοκρατικό έλλειμμα ως έννοια, εκφράζει την απομάκρυνση των θεσμών και των κέντρων λήψης των αποφάσεων της Ε.Ε. από τους πολίτες των κρατών-μελών, ενώ υποδηλώνει τις λειτουργικές στρεβλώσεις των οργάνων της Ε.Ε. που τα καθιστά απρόσιτα στον μέσο πολίτη, καθώς ο τρόπος λειτουργίας τους είναι ιδιαίτερα περίπλοκος». Η παραπάνω φράση διατυπώθηκε πολύ εύστοχα από τον Λιαργκόβα, καθώς αν κάποιος κάτσει και μετρήσει το πλήθος των θεσμών της ΕΕ, αλλά και τον τρόπο λειτουργίας τους, με μια πρώτη ματιά θα αντιληφθεί πως η δομή της Ένωσης είναι περίπλοκη και η μέθοδος λήψης αποφάσεων ακόμα πιο δύσκολη. Παρόλα αυτά θα διαπιστώσει πως οι συγκεκριμένες μέθοδοι είναι και οι πιο δημοκρατικές. Γραφειοκρατία, ψηφοφορίες, σύνοδοι, συζήτηση και σύγκρουση απόψεων. Η Ένωση προσπαθεί τα τελευταία χρόνια να παρακάμψει το επίπεδο της γραφειοκρατίας, προκειμένου να κάνει τα πράγματα πιο απλά με σκοπό να βοηθήσει τους πολίτες της μέσα από αυτή τη διαδικασία. Το μοναδικό πρόβλημα είναι πως δεν γίνεται να υπάρξει δημοκρατία με την ολοκληρωτική έννοια του όρου χωρίς την ύπαρξη γραφειοκρατίας. Είναι ένα νόμισμα με δυο όψεις και μια πρόκληση που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε όλοι μας σαν πολίτες της Ένωσης. Βέβαια το κώλυμα της Ένωσης να βρει λύση στο δημοκρατικό έλλειμμα, έφερε ως αποτέλεσμα τα τελευταία χρόνια της ραγδαία άνοδο της ακροδεξιάς, μια κατάσταση που κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, ιδιαίτερα στην δική μας περιοχή, της περιοχή της Ευρώπης όπου χτυπήθηκε έντονα και μαζικά από ακροδεξιές συμπεριφορές του παρελθόντος.
Είμαστε πάρα πολύ μακριά από το φεντεραλισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δυστυχώς ή ευτυχώς θα περάσουν κι άλλοι αιώνες προκειμένου η Ένωση να γίνει «Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης». Το μοντέλο σκέψης πίσω στην δημιουργία της ΕΚΑΧ αυτό ήταν, παρόλα αυτά η διαφορά πολιτισμών είναι το μεγαλύτερο τροχοπέδη σε μια τέτοια ιδεαλιστική πρόταση. Και όχι μόνο για τα ήθη και τα έθιμα, αλλά πολύ απλά για το γεγονός πως δεν μπορεί να υλοποιηθεί το «όνειρο» της πλήρης ενοποίησης, από την στιγμή που οι λαοί μιλάνε σχεδόν όλοι μεταξύ τους διαφορετική γλώσσα. Το πρόβλημα του δημοκρατικού ελλείμματος θα επιλυθεί θεσμικά αποκλειστικά με μείωση και συγχώνευση θεσμών, με λιγότερη γραφειοκρατία και με περισσότερη διαφάνεια στην μέθοδο λήψης αποφάσεων. Η δημοκρατική νομιμότητα πρέπει να γίνει σαφέστατη αρχικά σε εμάς τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ύστερα να τον αφουγκραστούν τα μέλη του Ευρωκοινοβουλίου, τα μέλη κάθε κοινοβουλίου της Ευρώπης, αλλά και όλοι οι νέοι θεσμοί που θα δημιουργηθούν και θα λειτουργούν με βάση το συμφέρον των πολιτών της Ένωσης και της κοινωνικής συνοχής και ευημερίας του ευρωπαϊκού χάρτη.
Και εδώ έρχεται να «κολλήσει» ο νεοφιλελευθερισμός. Γενικά μιλώντας, πως θα μπορούσε η Ευρωπαϊκή Ένωση να μου δώσει εμένα ευκαιρίες για να πειστώ πως δικονομικά και οικονομικά με προστατεύει ώστε να μπορώ να ανήκω σε μια κοινωνία ευρωπαϊκής εμβέλειας και να ζω συνοχικά, νιώθοντας ακριβώς την ίδια δημοκρατία και δικαιοσύνη που νιώθει ένας πολίτης της κεντρικής Ευρώπης; Ρεαλιστικά μιλώντας, εδώ έρχονται να παίξουν το ρόλο τους οι εθνικές κυβερνήσεις των κρατών. Ο Ανδρέας Παπανδρέου λίγους μήνες πριν φύγει από τη ζωή σε συνέντευξή του, είχε πει τη φράση «Τι ρόλο παίζουμε τελικά εμείς οι εθνικές κυβερνήσεις» απορώντας για τον τρόπο λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο νεοφιλελευθερισμός σαν έννοια μου δίνει το δικαίωμα να αποτύχω. Όταν όμως σε ένα νεοφιλελεύθερο σύστημα η εθνική κυβέρνηση της χώρας μου δεν μου επιτρέπει καν να προσπαθήσω το ο,τιδήποτε στο επιχειρείν και στην ανάπτυξη επειδή ο φορολογικός συντελεστής αγγίζει το 30%, δεν γίνεται να μου φταίει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Άλλωστε η ίδια η δημοκρατία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το νεοφιλελεύθερο σύστημά της μου επιτρέπει να πάω για παράδειγμα στη Βουλγαρία και να κάνω μια ανάλογη επένδυση με τη φορολογία να είναι η μισή.
Το δημοκρατικό έλλειμμα δεν βρίσκεται σε αυτούς που λένε ότι πρέπει να ανέβει ο φορολογικός συντελεστής της Βουλγαρίας για να έρθει στα ίδια επίπεδα με αυτά της Ελλάδας για να είναι «δίκαιη» η κατάσταση. Σε τέτοια περίπτωση καταλύεται το νεοφιλελεύθερο σύστημα και η συζήτηση πάει αλλού, σε άλλες εποχές, σε άλλους τόπους που μαζί με το φορολογικό ενιαίο σύστημα, το ίδιο ενιαία αργά ή γρήγορα θα χάσουμε «περισσότερη» δημοκρατία, αφού η οικονομία φαίνεται να είναι και ο κύριος λόγος που ανεβαίνει η ακροδεξιά.
Εν τέλει και για να μην το κουράζω περισσότερο, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ανάγκη τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις και φαίνεται να έχει ήδη μπει σε γραμμή μιας νέας διαμόρφωσης από την συνθήκη της Ρώμης. Μια συνθήκη που με λίγα λόγια θα στηρίζει την ευημερία της Ένωσης σε μεγαλύτερο βαθμό στις εθνικές κυβερνήσεις. Γι’ αυτό όταν έρθει η ώρα των κάλπεων πρέπει κάθε Έλληνας πολίτης να σκεφτεί προσεκτικά και να αναλύσει τα «πιστεύω» του, να τα συνδυάσει με τις γνώσεις του και να πράξει ανάλογα. Οι εποχές που στεκόμασταν σε πλάτες γιγάντων για να κοιτάξουμε μακριά τελείωσαν. Οι γίγαντες κατέρρευσαν και πλέον παίζουμε «μπάλα» μόνοι μας. Η λύση είναι στην Ευρώπη, είναι στο νεοφιλελευθερισμό και είναι στα χέρια μας. Τεχνογνωσία, δουλειά και αγάπη για τον συνάνθρωπο χρειάζεται. Μπορούμε να τα καταφέρουμε.
«Το πρόβλημά μου είναι το πως να βρω τον καλύτερο τρόπο για να γίνω χρήσιμος» – Ζακ Ντελόρ
Παναγιώτης Δήμος
Τελειόφοιτος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών (Πολιτικών Σπουδών και Διπλωματίας)
Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Θες να μαθαίνεις πρώτος τα νέα από το TrikalaVoice.gr;
Διαθέσιμο στο Google Play
