Ευάγγελος Ε. Αδαμόπουλος-Δ/της Ά Παθολογικής Κλινικής ΙΑΣΩ Θεσσαλίας
Tο Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο (ΑΕΕ) εκδηλώνεται όταν διαταραχθεί η φυσιολογική ροή του αίματος σε κάποιο αγγείο στον εγκέφαλο. Έτσι, τα νευρικά κύτταρα που τροφοδοτούνται από το συγκεκριμένο αγγείο, δεν λαμβάνουν οξυγόνο, με συνέπεια την απώλεια της λειτουργίας τους και την αιφνίδια έναρξη νευρολογικών συμπτωμάτων.
Αποτελεί τη 2η αιτία θανάτου και την 3η αιτία αναπηρίας, Στην Ελλάδα το 80% των Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων είναι ισχαιμικής αιτιολογίας και οφείλονται σε οξεία απόφραξη εγκεφαλικών αρτηριών. 12 μήνες μετά το επεισόδιο, το 35% των ασθενών θα έχει αποβιώσει και το 31% θα έχει μόνιμη αναπηρία. Έχουμε 2-3 Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια στα 100 άτομα κάθε χρόνο. Τα ποσοστά θνησιμότητας λόγω ΑΕΕ μειώθηκαν αλλά ο απόλυτος αριθμός ανθρώπων που παθαίνουν εγκεφαλικό αυξήθηκε ετησίως.
Ο χρόνος σώζει ζωές
Ο χρόνος είναι ο πιο καθοριστικός παράγοντας στην αντιμετώπιση του Αγγειακού Εγκεφαλικού Επεισοδίου. Συνηθίζεται η έκφραση «ο χρόνος είναι εγκέφαλος» από την αμερικάνικη έκφραση «time is brain» γιατί για κάθε δευτερόλεπτο που περνάει μετά την έναρξη του εγκεφαλικού επεισοδίου χάνονται εκατομμύρια εγκεφαλικά κύτταρα και δισεκατομμύρια εγκεφαλικές συνάψεις. Γι’ αυτό τον λόγο η γρήγορη έναρξη της αγωγής για την αποκατάσταση της εγκεφαλικής αιματικής ροής είναι καθοριστική για την έκβαση του επεισοδίου.
Ενδοφλέβια θρομβόλυση
Η ενδοφλέβια θρομβόλυση αποτελεί την πλέον ενδεδειγμένη θεραπεία για την αντιμετώπιση ασθενών με οξύ ισχαιμικό ΑΕΕ και είναι εγκεκριμένη από τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ).
Ωστόσο, η θεραπεία με ενδοφλέβια θρομβόλυση έχει αυστηρό χρονικό όριο χορήγησης εντός 4,5 ωρών από την έναρξη των συμπτωμάτων. Όσο αυξάνεται το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από την έναρξη των συμπτωμάτων του ισχαιμικού ΑΕΕ έως και την έναρξη χορήγησης ενδοφλέβιας θρομβόλυσης τόσο μειώνεται η αποτελεσματικότητά της ως προς τη μείωση της αναπηρίας
Η αξονική τομογραφία (CT) του εγκεφάλου χωρίς σκιαγραφικό είναι η πιο διαδεδομένη απεικονιστική μέθοδος σε ασθενείς με συμπτώματα οξέος εγκεφαλικού, αποτελώντας το βασικό επίπεδο διαγνωστικού ελέγχου για τον αποκλεισμό οξείας ενδοκράνιας αιμορραγίας ώστε να δοθεί το «πράσινο φως» για τη χορήγησης ενδοφλέβιας θρομβόλυσης, εφόσον πληρούνται τα κριτήρια χορήγησης και αποκλεισμού.
Ο ακριβής καθορισμός του χρόνου έναρξης των συμπτωμάτων αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα στη λήψη της απόφασης για τη χορήγηση ενδοφλέβιας θρομβόλυσης, γι’ αυτό και θα πρέπει να διερευνάται ενδελεχώς. 60 λεπτά της ώρας είναι ο εφικτός, προτεινόμενος χρόνος από την είσοδο του ασθενή στο χώρο του τμήματος επειγόντων περιστατικών μέχρι την έναρξη της ενδοφλέβιας θρομβόλυσης (“door to needle”). Κέντρα με μεγάλη εμπειρία και σε άρτια οργανωμένα συστήματα υγείας έχουν επιτύχει door-to-needle χρόνους στα 20 λεπτά!
Πιθανές επιπλοκές
Η θρομβόλυση σε ασθενείς με οξύ ισχαιμικό ΑΕΕ είναι μια θεραπεία με τεκμηριωμένη αποτελεσματικότητα αλλά και εν δυνάμει πολύ σοβαρές επιπλοκές, με σπουδαιότερες από αυτές την ενδοκράνια αιμορραγία και το αγγειοοίδημα.
Η χορήγηση της ενδοφλέβιας θρομβόλυσης θα πρέπει να γίνεται σε χώρο όπου υπάρχει η δυνατότητα συνεχούς καταγραφής των ζωτικών σημείων του ασθενή αλλά και αναγνώρισης των επιπλοκών, όπως μια οργανωμένη Μονάδα Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων, Μονάδα Εντατικής Θεραπείας ή οποιαδήποτε Μονάδα Αυξημένης Φροντίδας
Είναι σημαντικό να υπάρχει συγκεκριμένο πρωτόκολλο αντιμετώπισής του ΑΕΕ και η ανάλογη ετοιμότητα και εκπαίδευση από το προσωπικό και το σύνολο της Νοσηλευτικής Δομής
Σήμερα η δυνατότητα θρομβόλυσης στα ισχαιμικά Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια υπάρχει στο ΙΑΣΩ Θεσσαλίας, αυξάνοντας θεαματικά τα ποσοστά επιβίωσης και ανάρρωσης σε αυτούς τους ασθενείς.