Γράφει ο Λάζαρος Καραούλης
Γεν.Γραμματέας Πανθεσσαλικής Στέγης Αττικής
Με αφορμή την εκδήλωση ιστορικής μνήμης για την επανάσταση του 1854 που πραγματοποιείται σήμερα στα Βραγκιανά Αργιθέας του χωριού της μητέρας μου, από το Πανελλήνιο Σύλλογο Βραγκιανιτών Καρδίτσας, όπου τιμάται ο πρόγονός μας, ο οπλαρχηγός Γεώργιος Καραούλης, δημοσιεύω εις μνήμην του το ακόλουθο άρθρο.
Ο Γεώργιος Καραούλης είναι ένας ξεχασμένος ήρωας, ο οποίος δεν έζησε για να δει την πατρίδα του, τη Θεσσαλία ελεύθερη, αλλά συνέβαλε καθοριστικά βάζοντας το λιθαράκι του στην προ-επαναστατική περίοδο, στον διαρκή αγώνα να μείνει άσβεστη η φλόγα της επανάστασης και της λεφτεριάς από τον τουρκικό ζυγό.
Τον Δεκέμβριο του 1853, η απαίτηση από τους Οθωμανούς για την καταβολή αυξημένων φόρων στην περιοχή του Άνω Ραδοβυζίου Άρτας, ήταν η αιτία να επαναστατήσουν οι Ηπειρώτες και στις 15.1.1854 και να υψώσουν την Σημαία της επανάστασης στο χωριό Μπότσι (σημερινή Μεγαλόχαρη).
Ήταν η σπίθα που άναψε τη φλόγα της επανάστασης στην Ήπειρο και σχεδόν ταυτόχρονα στη Δυτική Θεσσαλία και στα Άγραφα. Στα μέσα Ιανουαρίου 1854 ο οπλαρχηγός των Αγράφων Δημήτριος Τσιγαρίδας, με 30 οπλοφόρους, συγκρούστηκε με τουρκικό απόσπασμα (σκοτώθηκαν 50 Τούρκοι, 6 Ελληνες και ο ίδιος ο Τσιγαρίδας), δίνοντας το έναυσμα της εξεγέρσεως.
Ο Γεώργιος Καραούλης κήρυξε την επανάσταση στα Βραγγιανά την 18η Ιανουαρίου. Στη Μονή Σπηλιάς στα Κουμπουριανά σχηματίστηκε μια συμβολική «Επαναστατική κυβέρνησις» και σε μικρό χρονικό διάστημα ξεσηκώθηκε όλη η περιοχή από τη γέφυρα Κοράκου μέχρι το χωριό Πετρίλο.
Κατά τον καθηγητή-ιστορικό Χρήστο Γκλέζο (από Πετρωτό Αργιθέας) η σύσκεψη αυτή έγινε στο Μοναστήρι της Παναγίας Επισκοπής Βραγκιανών. Η επανάσταση κηρύσσεται επίσημα στις 25.1.1854.
Σε δύο(2) ενθυμήσεις που βρήκε ο Χρήστος Γκλέζος στις 21.8.1984 σε ένα παλαιό Πεντηκοστάριο του Αγ. Νικολάου Πετρωτού γραμμένες από τον Α. Μητρόπουλο καταγράφονται τα γεγονότα ως εξής: 1854 Γεναρίου 26 Λιάσκοβον κάνω θύμησην τον καιρόν που έκαμαν την επανάστασιν τα Βραγγιανά στο μοναστήρι Επισκοπή οι Πρόκριτοί μας Θανάσης Αλεξαντρής, Γιαννούλης Κονόμος, Καραούλης, Ε. Θεοδοσόπουλος, Πουζιός, Ματσούκης, Μανώλης και άλλοι υπόγραψαν την προκήρυξιν. Α. Μητρόπουλος ο γράψας. Στις 25.Ιανουαρίου 1854, ημέρα του Αγ. Γρηγορίου, στην Παναγία Επισκοπή δίνεται ο παρακάτω όρκος: « Ορκίζομαι εις το ιερόν ευαγγέλιον, εις την Αγίαν Τριάδαν και τον Εσταυρωμένον, ότι λαμβάνων εις χείρας τα όπλα δεν θέλω καταθέσει αυτά ει μη αφού αποδιώξω τους τυράννους μου Οσμανλήδες από την γήν των πατέρων μου, αποκαθιστών ελευθέραν την πατρίδαν μου. Ορκίζομαι προσέτι εις τον Ύψιστον ότι θέλω υπερασπίζεσθαι την σημαίαν και τους συντρόφους μου, χύνων αν χρεία το καλέσει και την τελευταίαν σταλαματιάν του αίματός μου υπέρ αυτών>>. Αμέσως μετά συνέταξαν την επαναστατικήν προκήρυξιν (δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΑΙΩΝ των Αθηνών στις 9.2.1854 – Χρ. Γκλέζος σελίς 312) με την οποίαν καλούσαν τους Αγραφιώτες- Αργιθεάτες σε εξέγερση κατά των Τούρκων.
«Eντός του πρώτου δεκαημέρου του Φεβρουαρίου η επανάστασις εξηπλώθη εις όλην την Δυτικήν Θεσσαλίαν και είχον καταληφθεί υπό των επαναστατών όλαι αι διαβάσεις προς Πίνδον» (Κουτρούμπας Η Επανάστασις του 1854 και αι εν Θεσσαλία).
Μπορεί βέβαια τα αποτελέσματα του ξεσηκωμού του 1854 να ήταν ολέθρια για την Ελλάδα και τα χωριά μας στην Δυτική Θεσσαλία, όμως το νερό είχε μπει στο αυλάκι τα σύνορα της λεφτεριάς ήταν κοντά και ο αγώνας θα συνεχιζόταν.
Ο Γεώργιος Καραούλης μυημένος στην φιλική εταιρεία και τις επαναστατικές κινήσεις συμμετέχει ενεργά και στην επανάσταση του 1866-1868 μέλος της λεγόμενης «κυβέρνησης Αλεξανδρή» με έδρα το μοναστήρι της Σπηλιάς, ενώ ορίζεται και αρχηγός όπλων.
Από επιστολή του Γ.Καραούλη που γράφτηκε στη Μονή Σπηλιάς στις 24 Δεκεμβρίου 1866 μάθαμε πως ο ίδιος με τους αδερφούς Αλεξανδρή και άλλους σωματάρχες διώξανε από την περιοχή της Αργιθέας το Δερβεναγά Ιλιάμπεη και τον αποκλείσανε στο Μαυρομάτι. Ο ίδιος ηγείται 700 ανδρών και πηγαίνει στο Ραδοβύζι Άρτας για να βοηθήσει στην καταδίωξη Τουρκαλβανών. Με τη βοήθεια πάλι των αδελφών Αλεξανδρή & Κυριάκη ολοκληρώνουν την αποστολή τους.
Στις 24-1-1867 η Μονή Σπηλιάς δέχεται βολές από τους Τούρκους με 6 κανόνια. Η μάχη κράτησε όλη την ημέρα. Η επόμενη ήταν σφοδρότερη και οι πολιορκούμενοι αποφάσαν ηρωική έξοδο. Η έξοδος έγινε από το στεφάνι –γκρεμό- διεμβολίζοντας την απέναντι εχθρική φάλαγγα και φτάνουν στη θέση Στέφακα που κατείχε ο Γ.Καραούλης. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας έγινε φοβερή μάχη στην οποία μεταξύ αυτών και ο Καραούλης έναντι 200 τούρκων, κατάφεραν να τραυματίσουν 20 τούρκους.
Μετά την μάχη της Γέφυρας Κοράκου σύμφωνα πάντα με τον καθηγητή Χρήστο Γκλέζο οι Μεγάλες Δυνάμεις στέλνουν τον Γάλλο πρόξενο της Ηπείρου Σαμπουασώ να μεταβεί στο ελληνικό επαναστατικό στρατόπεδο στη Γέφυρα Κοράκου. Ο Σαμπουασώ συνοδευόμενος από 50 τούρκους ιππείς φτάνει στη Γέφυρα Κοράκου της 4/1/1867 και τον υποδέχτηκαν από μέρους της επαναστατικής κυβέρνησης οι οπλαρχηγοί: Σωτ.Κοσσυβάκης, Φώτης και Γιάννης Κοντονίκας, Γεώργιος Καραούλης και Γιωργάκης Αλεξανδρής με άλλους 54 οπλοφόρους.
Σε αυτό το σημείο έχει σημασία να αναδείξουμε τον διάλογο που είχε ο Γ.Καραούλης με τον πρόξενο κατά την διάρκεια της συνάντησης, για να γίνει αντιληπτό το ύφος, η ευστροφία αλλά και το θάρρος του αγωνιστή.
-Κατά τη διάρκεια της συζήτησης τον λόγο πήρε ο Γ.Καραούλης όπου με δυνατή φώνη είπε «είμεθα δούλοι Έλληνες που ζητούμεν την ελευθερία μας και τίποτα περισσότερον.» για να απαντήσει ο Πρόξενος «ναι αλλά όπως πάτε θα χαθήτε».
-Πρόξενος «εάν έχετε παράπονα από την Τουρκική εξουσία να μου τα ειπήτε και σας υπόσχομαι εν ονόματι της Κυβερνήσεως μου να διορθωθώσι και να ζήσετε καλλίτερα».
-Τότε του απάντησε ο Καραούλης με τα λόγια «Ζωή με τον Τούρκο δεν υποφέρεται πλέον, Κύριε Πρόξενε, ή θα χαθώμεν ή του Σουλτάνου υπήκοοι δε θα τελώμεν εις το μέλλον».
-Καραούλης «είμεθα 900 εδώ γύρω και θα πολεμήσωμεν έως ότου βράζει το αίμα εις τα στήθη μας και όταν ο εχθρός πλησιάσει θα αποσυρθώμεν πέρα εις το μοναστήρι των αγίων αποστόλων και θα παίξωμεν και τη Δευτέρα πράξην του Αρκαδίου*». Και ενώ έλεγε αυτά έσεισε τη σημαίαν που εκράτει ο παρακείμενός του Κοντονίκας, αδειάζοντας συγχρόνως στον αέρα το περίστροφό του.
Ο Σαμπουασώ τα έχασε για μια στιγμή. Και ο Καραούλης για να τον βγάλει από την δύσκολη θέση, του πρόσφερε την καπνοσακούλα να κάνει τσιγάρο λέγοντάς του με ήρεμο ύφος «Τόσο καλός είναι ο σουλτάνος, ώστε μας έφερεν εις θέσην να μην έχωμεν ούτε σιγαρόχατον». Ο πρόξενος χαμογέλασε και τον ευχαρίστησε για την προσφορά.
Υπάρχουν και άλλες αναφορές για τις μάχες που συμμετείχε και για τις οποίες θα γίνει εκτενέστερη αναφορά σε μελλοντικό συνέδριο που θα οργανώσει ο σύλλογος.
Ποιος ήταν όμως ο Γεώργιος Καραούλης και από που κατάγονταν;
Σύμφωνα και με την εμπεριστατωμένη ομιλία στο ιστορικό συνέδριο Λεοντίτου, του σημερινού Δημάρχου Αργιθέας Στεργίου Ανδρέα, τότε φοιτητή, κατά τη πρώτη εκδοχή ο Καραούλης έκανε την εμφάνισή του μετά το 1840 στην Αργιθέα. Το πραγματικό του επώνυμο ήταν Αραποστέργιος. Κατάγονταν από την Μίγερη, Τετράκωμο Άρτας, ενώ οι υπόλοιποι στενοί συγγενείς του, Λεναίοι, Τσαπραϊλαίοι, Γιάχος, Σίβος, Χήρας και αρκετοί ακόμα που εγκατέλειψαν τις ιδιαίτερες πατρίδες τους και ακολούθησαν τον Καραούλη στη Στεφανιάδα κατάγονταν εκτός από την Μίγερη, και από την Σεκλίστα και τη Ράμια. Η δεύτερη εκδοχή του Κουτρούμπα ότι ο Καραούλης ήταν γιος του Καναβού Οικονόμου με καταγωγή τα Βραγκιανά αμφισβητείται ιστορικά από όλους τους μελετητές. Από ενθύμηση που ευρέθη γεγραμμένη από τον ιστορικό ερευνητή Μενέλαο Παπαδημητρίου στην Ι. Μονή Κατουσίου Ανθηρού «Το Γεννέσιο της Θεοτόκου» προκύπτει ότι ο Γεώργιος Καναβού- Οικονόμου, που προσυπογράφει και την Επαναστατική Προκήρυξη, είναι ο Μποκοβιτσάνος (Ανθηριώτης) Προεστός συνεπαναστάτης με το Γεώργιο Καραούλη, ουδεμία δε συγγένεια τους συνδέει καθόσον Καναβός στο επώνυμο δεν υπάρχει σε άλλο Χωριό της Αργιθέας πλην του Ανθηρού.
Θέλω να αποκαλύψω με την ευκαιρία αυτή περισσότερες λεπτομέρειες για την καταγωγή του οπλαρχηγού, βασισμένες στις νέες μαρτυρίες της δισέγγονής του οπλαρχηγού και Παιδιάτρου Μαρίας Καραούλη από την Κέρκυρα, τις οποίες έχει από του παππούδες της.
Ο Καραούλης και η γυναίκα του Μαρία είχαν καταγωγή από την Κωνσταντινούπολη. Καραούλι είναι τουρκική λέξη (karavul στα τούρκικα) σημαίνει η φρούρα, η σκοπιά, το παρατηρητήριο (ή και ενέδρα) και το επώνυμο αυτό χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα στην Τουρκία. Κατάγοταν από εύπορη οικογένεια, και είχαν αρκετά χρήματα γεγονός που έγινε αντιληπτό όταν εγκαταστάθηκαν στην Στεφανιάδα όπου σε σύντομο χρονικό διάστημα αγόρασε τα στρέμματα (δεν του παραχωρήθηκαν, υπήρχαν τίτλοι αγοράς με την τουρκική βούλα, περιοχές Μαράθου Γ’) για να τα καλλιεργήσει και χτίστηκαν σπίτια για την οικογένεια ενώ έδινε δουλειά στους κατοίκους του χωριού, ασχολούμενος ταυτόχρονα και με το εμπόριο.
Δικαιολογεί και τον πραγματικό λόγο που όταν οι Τούρκοι αιχμαλώτισαν την γυναίκα του την Μαρία (σύμφωνα με μαρτυρία- Βιβλίο Γεωργίου Στάθη Ἀπὸ τ΄ ἄγραφα) την επιστρέψαν αμέσως και χωρίς να την πειράξουν μόλις αντιλήφθηκαν ποια είναι.
Ήταν διπλωμάτης και συχνά χρησιμοποιούσε διαφορετικά ονόματα για να μπορεί να διαφεύγει των τουρκικών αρχών, για αυτό και υπάρχουν διαφορετικές εκδοχές για το επώνυμό του και την καταγωγή του. Ακόμα και στα ονόματά του χρησιμοποιούσε πότε το Γιώργος, πότε το Χρήστος.
Είναι πλέον γεγονός και καθολικής αποδοχής η συνεισφορά του προγόνου μας Γεώργιου Καραούλη στην περιοχή της Στεφανιάδας και την ευρύτερη περιοχή της Αργιθέας. Κοινή θέληση των απογόνων του και πιστεύω ολόκληρης της περιοχής είναι να αναδείξουμε αυτούς τους τοπικούς ήρωες ώστε να μείνει ζωντανή η ιστορία μας και οι αγώνες που έκαναν οι προγονοί μας για την λεφτεριά της πατρίδος μας.
Θέληση μας είναι η τοποθέτηση προτομής του ήρωα στην κεντρική πλατεία της Στεφανιάδας το επόμενο διάστημα, καθώς και η προσθήκη στα βιβλία της ιστορία για τις προ-επαναστατικές δράσεις των Ελλήνων της Θεσσαλίας.
Συγχαρητήρια στο Δ.Σ του Πανελλήνιου Συλλόγου Βραγκιανιτών Καρδίτσας και τον Πρόεδρο Παναγιώτη Παπαντώνη για την σημερίνη τους πρωτοβουλία ανάδειξης των επαναστάσεων 1854 & 1866 και των Αργιθεατών ηρώων αυτών, όπως επίσης και για την τοποθέτηση μνημείου στην Παναγία Επισκοπή Βραγκιανών. Ελπίζω σε ένα ιστορικό συνέδριο την επέτειο της επανάστασης του Ραδοβυζίου για να καταθέσουμε με περισσότερες λεπτομέρειες και μαρτυρίες τα όσα γνωρίζουμε για αυτήν την εποχή.
Λάζαρος Χρ.Καραούλης
Γενικός Γραμματέας Πανθεσσαλικής Στέγης Αττικής
Σημειώσεις: *Ολοκαύτωμα Μονής Αρκαδίου Κρήτης 9 Νοεμβρίου 1866,
η Ελαιογραφία είναι από Κερκυραίο Ζωγράφο παραγγελία της Μαρίας Καραούλη
Όλο το υλικό που συγκεντρώνουμε για τον οπλαρχηγό Γεώργιο Καραούλη θα αναρτηθεί σύντομα σε ιστοσελίδα, όσοι επιθυμούν να συνεισφέρουν με μαρτυρίες, υλικό ή εμπλουτισμό του γενεαλογικού μας δένδρου μπορούν να επικοινωνήσουν στο Lkaraoulis@gmail.com 6946128421.
Πηγές:
- ΤΟ ΛΙΑΣΚΟΒΟ Γκλέζος,
- Η επανάσταση του 1854 στη Δυτική Θεσσαλία-Μια γεωιστορική θεώρηση Βατρακούλης
- Γιώργος Στάθης Από τ’Άγραφα
- Κουτρούμπας Η Επανάστασις του 1854 και αι εν Θεσσαλία
- Μενέλαος Παπαδημητρίου Ιστορικός – Συγγραφέας
- Μαρία Καραούλη Παιδίατρος Δισέγγονη οπλαρχηγού Γ.Καραούλη