Εκκριτική ωτίτιδα ή ορώδης μέση ωτίτιδα είναι όροι οι οποίοι χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν την κατάσταση εκείνη που στην κοινότητα είναι αποδεκτή με την ονομασία ‘υγρό στο αυτί’. Πρόκειται για την συλλογή άσηπτου υγρού στην κοιλότητα του μέσου ωτός, την περιοχή δηλαδή πίσω από το τύμπανο. Η περιοχή αυτή σε φυσιολογικές συνθήκες είναι αεροβριθής, γεγονός που επιτρέπει την ομαλή λειτουργία του τυμπανοσταριώδους συστήματος και την φυσιολογική αγωγή του ήχου. Η παρουσία αέρα σε αυτή την περιοχή εξασφαλίζεται με την φυσιολογική λειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας, ένα μικρό σωληνάκι που το ένα άκρο του βρίσκεται στον ρινοφάρυγγα (στο βάθος της μύτης) και το άλλο στην κοιλότητα του αυτιού πίσω από το τύμπανο.
Υγρό στο αυτί, αίτια της νόσου
Κάθε αίτιο που προκαλεί δυσλειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας οδηγεί σε υποπίεση στην κοιλότητα του μέσου ωτός και τελικά σε συσσώρευση υγρού εκεί. Τέτοιες καταστάσεις είναι κυρίως οι ιογενείς λοιμώξεις και τα κρυολογήματα κατά τους χειμερινούς μήνες, οι ιγμορίτιδες, η αλλεργική ρινίτιδα, η υπερτροφία των αδενοειδών εκβλαστήσεων (κρεατάκια), η παρουσία κάποιου όγκου στον ρινοφάρυγγα ή ακόμα και μια απότομη μεταβολή της ατμοσφαιρικής πίεσης όπως κατά την διάρκεια μιας πτήσης ή μιας κατάδυσης.
Υγρό στο αυτί στα παιδιά, πόσο συχνή είναι η πάθηση;
Πρόκειται για μία από τις συχνότερες παθήσεις στα παιδιά προσχολικής ηλικίας καθώς μελέτες αναφέρουν ότι κάθε παιδί ως την ηλικία των 6 ετών θα διαγνωστεί έστω μία φορά με υγρό στα αυτιά. Στον αυξημένο επιπολασμό της νόσου σε αυτήν την ηλικία συμβάλλει αφενός ο έντονα οριζόντιος προσανατολισμός της ευσταχιανής που δυσκολεύει την απομάκρυνση του υγρού με την βαρύτητας και κυρίως η έντονη υπερτροφία στα κρεατάκια και συνολικά στον λεμφικό ιστό του φάρυγγα που συναντάμε στα παιδιά.
Υγρό στο αυτί, συμπτώματα και επιπτώσεις
Συμπτώματα ασθενών με αυτή την πάθηση είναι ένα αίσθημα πληρότητας του αυτιού (αίσθημα βουλωμένου αυτιού) με παράλληλη αυτοφωνία (αντίλαλος της ίδιας μας της φωνής στο πάσχων αυτί) και μικρού ή μετρίου συνήθως βαθμού βαρηκοΐα που συνοδεύεται από εμβοές. Είναι μια πάθηση που κατά κανόνα δεν συνοδεύεται από πυρετό ή πόνο.
Ειδικά στα παιδιά τα συμπτώματα που θα παρακινήσουν τους γονείς να συμβουλευτούνε ωτορινολαρυγγολόγο εξαρτώνται από την ηλικία. Ένα παιδί ως την ηλικία των τριών περίπου ετών θα αναφέρει ενόχληση στο αυτί κυρίως τραβώντας το και τρίβοντας το, ενώ ίσως γίνει αντιληπτή και μια μικρή καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου. Ένα μεγαλύτερο παιδί θα παραπονεθεί για βαρηκοΐα ρωτώντας συνεχώς τι; και ε; και θα δυναμώνει την ένταση των συσκευών ήχου. Η μακροχρόνια παραμονή του υγρού και της βαρηκοΐας σε αυτήν την ηλικία μπορεί να οδηγήσει σε νευρικότητα, απομόνωση, μαθησιακές δυσκολίες αλλά και προβλήματα στην κοινωνικοποίηση του παιδιού.
Πως γίνεται η διάγνωση του υγρού στο αυτί
Η διάγνωση επιτυγχάνεται κυρίως με την ωτομικροσκόπηση όπου γίνεται εμφανής μια τυμπανική μεμβράνη η οποία στερείται φωτεινότητας ενώ οπισθίως αυτής παρατηρούνται φυσαλίδες αέρα και κίτρινο κολλώδες υγρό. Η τυμπανομετρία επίσης είναι μια εξέταση σύντομη και φιλική ακόμα και στα πολύ μικρά παιδιά που θα μας καταδείξει την παρουσία του υγρού λόγω της απώλειας της ενδοτικότητας του τυμπάνου. Τέλος, η ακοομέτρηση είναι ένα σημαντικό μέσο για να μετρήσουμε την βαρηκοΐα που πιθανόν προκαλείται και να παρακολουθούμε την εξέλιξη της. Ο βαθμός της βαρηκοΐας θα κρίνει και την επιλογή της βέλτιστης θεραπευτικής μεθόδου.
Υγρό στο αυτί, συντηρητική ή επεμβατική θεραπεία
Τις πρώτες εβδομάδες παρουσίας του υγρού συστήνεται συντηρητική παρακολούθηση και υπομονετική εξάσκηση της ευσταχιανούς με αποσυμπιέσεις, μάσημα τσίχλας και φούσκωμα μπαλονιών. Σημαντικό ρόλο εδώ έχουνε οι συνεχείς πλύσεις με φυσιολογικό ορό στη μύτη και η χρήση ρινικών κορτιζονούχων σπρέυ. Το όφελος από την χορήγηση αντιβιοτικών είναι ελάχιστο και η λήψη τους δεν συστήνεται, ενώ στην αντιμετώπιση της νόσου δεν έχουν θέση ούτε αντιισταμινικά ή βλεννολυτικά φάρμακα. Η περαιτέρω αντιμετώπιση ποικίλει αναλόγως του χρονικού διαστήματος παρουσίας του υγρού και των επιπλοκών που προκαλεί. Επί ύπαρξης υγρού με συνοδό αίσθημα βάρους για τουλάχιστον 3 μήνες συστήνεται η χειρουργική λύση της μυριγγοτομής, της δημιουργίας δηλαδή μιας οπής στην τυμπανική μεμβράνη ωστε να απομακρυνθεί το υγρό. Οι κατευθυντήριες οδηγίες συστήνουν η επέμβαση αυτή να συνδυάζεται με αφαίρεση των αδενοειδών εκβλαστήσεων (κρεατάκια) ειδικά σε παιδιά προσχολικής ηλικίας με συνοδό βαρηκοΐα μετρίου βαθμού. Ορισμένες φορές ενδείκνυται και η τοποθέτηση σωληνίσκων αερισμού στο τύμπανο. Πρόκειται για σωληνάκια βραχείας διαμέτρου τα οποία θα παραμείνουν για μερικούς μήνες στο σημείο της οπής εξασφαλίζοντας το μακροχρόνιο όφελος της επέμβασης.
Εν κατακλείδι, τονίζεται ότι συμπτώματα βάρους και βαρηκοΐας στο αυτί απαιτούν την έγκαιρη επίσκεψη στον ειδικό ωτορινολαρυγγολόγο, ο οποίος θα θέσει την σωστή διάγνωση και θα ορίσει την κατάλληλη θεραπεία.
Του Χρήστου Κοραή, Χειρουργού ΩΡΛ, Επιμελητή Α΄ ΩΡΛ Κλινικής ΙΑΣΩ Θεσσαλίας
Για περισσότερες πληροφορίες, καλέστε στο 2410 996000 και επισκεφθείτε την Α΄ΩΡΛ Κλινική του ΙΑΣΩ Θεσσαλίας