Για τα καταστροφικά φαινόμενα του προηγούμενου Σεπτεμβρίου στη Θεσσαλία, η Πολιτεία ανέθεσε στην εταιρεία HVA, με τεχνογνωσία και διεθνή εμπειρία 100 και πλέον ετών, να εκπονήσει Master Plan για την αντιπλημμυρική θωράκιση της περιφέρειας και την ανάταξή της. Η μελέτη που εκπονήθηκε αλλά και οι τοποθετήσεις πολλών εμπλεκομένων στην διαχείριση των προβλημάτων που δημιούργησε η θεομηνία προκάλεσαν αντιδράσεις. Ήρθε, λοιπόν, η στιγμή να ξεχωρίσουμε τους «μύθους» από την πραγματικότητα.
Μύθος #1: Το Master Plan της HVA είναι μια πρόχειρη δουλειά, που επιβλήθηκε στη Θεσσαλία εκ των άνω, χωρίς να περιέχει αναλυτικά τα προβλεπόμενα έργα και το κόστος τους.
Το Master Plan είναι ένα συνολικό σχέδιο στρατηγικών στόχων και κατευθύνσεων, όχι μια ολοκληρωμένη μελέτη με λεπτομερείς αναλύσεις και υπολογισμούς για επιμέρους έργα και παρεμβάσεις. Το Master Plan παρουσιάζει επιστημονική τεκμηρίωση για τα προβλήματα και τους κινδύνους που αντιμετωπίζει η Θεσσαλία, και προτείνει γενικές κατηγορίες παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση των προβλημάτων.
Ο λεπτομερής προσδιορισμός των παρεμβάσεων θα απαιτήσει επιπλέον μελέτες και αναλύσεις σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, που θα συζητηθούν – όπως άλλωστε έχει ανακοινωθεί από την Κυβέρνηση – με τους εμπλεκόμενους από την Αυτοδιοίκηση, τους παραγωγικούς φορείς και την επιστημονική κοινότητα. Καμία,
λοιπόν, άνωθεν επιβολή, αφού το σχέδιο αποτελεί υπόθεση όλων μας!
Μύθος #2: Πριν τελειώσει καλά-καλά το Master Plan, η Κυβέρνηση υιοθέτησε τη βασική πρόβλεψή του, για την ιδιωτιοποίηση των υδάτων στη Θεσσαλία μέσω του Οργανισμού Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας, κόντρα στην ενωσιακή και εθνική νομοθεσία.
Το Μaster Plan υπογράμμισε τη σημασία ενός ισχυρού και πιο αποτελεσματικού μοντέλου διοίκησης για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων, που θα υπερβαίνει τα όρια των επί μέρους υπηρεσιών Δήμων και Περιφέρειας, και θα αντιμετωπίσει ουσιωδώς τον κατακερματισμό. Τα αποτελέσματα του οποίου και φάνηκαν και τον περασμένο Σεπτέμβριο. Πουθενά δεν προτείνει την ιδιωτικοποίηση των υδάτινων πόρων, καθώς οι συστάσεις που κάνει ακολουθούν αυστηρά τις σχετικές Ευρωπαϊκές Οδηγίες και τις βέλτιστες πρακτικές στο εξωτερικό.
Με το Νόμο 5106/2024, η Κυβέρνηση θέσπισε τον Οργανισμό Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας (Ο.Δ.Υ.Θ.), έναν ενιαίο φορέα που συγκεντρώνει όλες τις αρμοδιότητες για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων της Περιφέρειας Θεσσαλίας. Η πρωτοβουλία αυτή συμβαδίζει με τις συστάσεις του Master Plan, αλλά δεν αποτελούσε προϊόν καμίας συνεννόησης – ίσως μόνο της κοινής λογικής.
Ο φορέας θα είναι αυστηρά κρατικός, θα λειτουργεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, και σε θέματα οικονομικής διαχείρισης, προσλήψεων και προγραμματισμού θα ακολουθεί τα προβλεπόμενα για τις δημόσιες επιχειρήσεις. Ο λόγος που επιλέχθηκε η νομική μορφή της Ανώνυμης Εταιρείας είναι για να του δοθεί η απαιτούμενη ευελιξία σε οργανωτικό, διοικητικό και επιχειρησιακό επίπεδο. Στο δε Διοικητικό Συμβούλιο του Ο.Δ.Υ.Θ. προβλέπεται ενισχυμένος ρόλος για την Αυτοδιοίκηση, και για τους αγροτικούς φορείς. Δεν θα μπορούσε άλλωστε να λυθεί το πρόβλημα των υδάτων της Θεσσαλίας – ούτε καν να συζητάμε για διαχείριση – χωρίς ισχυρή παρουσία του Κράτους, χωρίς εμπλοκή όλων εκείνων που γνωρίζουν τις ανάγκες, και ζουν τα προβλήματα καθημερινά.
Μύθος #3: Το Master Plan προτείνει μεσαία και μεγάλα φράγματα που θα γίνουν με ΣΔΙΤ και θα εκμεταλλεύονται ιδιώτες, αφού δεν υπάρχει και εξασφαλισμένη χρηματοδότηση για τα έργα που προτείνει.
Πρώτον, το Μaster Plan δεν προσδιορίζει λεπτομερώς τα έργα που θα γίνουν στην Θεσσαλία, ούτε τις πηγές χρηματοδότησης. Ο συνολικός προϋπολογισμός, όπως και οι πηγές χρηματοδότησης, θα προσδιοριστούν στη συνέχεια, αφού πρώτα μέσα από τη συνεργασία και τη διαβούλευση όλων των εμπλεκόμενων αποφασιστούν τα έργα και οι παρεμβάσεις που θα πραγματοποιηθούν, και γίνει η προτεραιοποίησή τους.
Δεύτερον, το Master Plan κάθε άλλο παρά συνιστά την κατασκευή μεσαίων ή μεγάλων φραγμάτων μέσω ΣΔΙΤ. Αντίθετα, προτείνει ως γενική κατεύθυνση τη διερεύνηση του πλήρους δυναμικού κατασκευής μικρών φραγμάτων ανάσχεσης και συγκράτησης των υδάτων στα βουνά, σε συνδυασμό με λύσεις βασισμένες στη φύση.
Αυτό που κάνει, στην πραγματικότητα, είναι να μην αποκλείει την κατασκευή μεσαίων και μεγάλων φραγμάτων, αφού όμως πρώτα διερευνηθεί η τεχνική, οικονομική και περιβαλλοντική σκοπιμότητά τους, για να λειτουργήσουν συμπληρωματικά με άλλες παρεμβάσεις. Ας μην προτρέχουν, λοιπόν, κάποιοι να υποστηρίζουν, για μία ακόμα φορά, πως οι λύσεις είναι προαποφασισμένες, γιατί το Master Plan, αλλά και ο συνολικός σχεδιασμός και η πρακτική που ακολουθεί η Κυβέρνηση, μόνο το αντίθετο δείχνουν!
Μύθος #4: Μέσω του Ο.Δ.Υ.Θ. θα αυξάνεται η τιμή του νερού, και θα πιεστούν οι αγρότες να αλλάξουν καλλιέργειες.
Η τιμολόγηση του νερού ακολουθεί το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο, και ειδικότερα την Οδηγία 2060 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που κατοχυρώνει το δημόσιο
χαρακτήρα του νερού ως κοινωνικό αγαθό. Η έγκριση των τιμολογίων γίνεται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έως σήμερα, με έκδοση Κοινής Υπουργικής Απόφασης, και σύντομα θα γίνεται από τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων. Καμία εμπλοκή του Ο.Δ.Υ.Θ. στη διαδικασία καθορισμού των τιμών!
Αλλά και καμία λογική στο να λέμε πως θα οδηγηθούν τεχνητά οι αγρότες να αλλάξουν καλλιέργειές τους μέσω αυξήσεων στις τιμές του νερού. Έχει ξεκαθαριστεί από την Κυβέρνηση πως δεν θα προωθήσει δραστικές παρεμβάσεις αναδιάρθωσης των καλλιεργειών στη Θεσσαλία. Κάτι το οποίο άλλωστε δεν προωθεί ούτε το Master Plan.
Η Κυβέρνηση έχει δείξει πως ακούει προσεκτικά τους ειδικούς, και στη συνέχεια διαμορφώνει οριστικούς σχεδιασμούς κατόπιν, λαμβάνοντας υπόψη και όσους επηρεάζονται άμεσα από αυτούς. Αυτό πράττει και για τη Θεσσαλία. Χρέος μας είναι να συμβάλλουμε παραγωγικά στη διαμόρφωση ενός αποτελεσματικού σχεδίου που θα κλείσει τα τραύματα, θα θωρακίσει τον τόπο μας, και θα του δώσει δυναμική για να αναπτυχθεί περαιτέρω τα επόμενα χρόνια.
*Ο Θεσσαλός Ανδρέας Ζαμπούκας είναι υποψήφιος ευρωβουλευτής με την Νέα Δημοκρατία