Άρθρο του Χρίστου Λιάπη στον “Ελεύθερο Τύπο”

Με άρθρο του στην εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ» που δημοσιεύθηκε το Σαββατό 11/03/2022, ο Ψυχίατρος, Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών και Μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Δημόσιας Υγείας, Χρίστος Χ. Λιάπης αναφέρεται στον  «πυκνό καιρό της θλίψης» που μας έχει καταλάβει όλους μετά το τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών.

Ο πυκνός καιρός της θλίψης

“Tο τρένο είναι τυφλό ον. Κινείται σε δεδομένη τροχιά, καθηλωμένο στην προέκταση των γραμμών του. Δεν διαθέτει τη δυνατότητα της κίνησης δεξιά κι αριστερά, μόνο μπροστά. Το παράθυρο υλοποιεί την αίσθηση του παραπλεύρως, πλην φευγαλέα και αέναη, διόλου χειροπιαστή, όπως ακριβώς όλες οι ψευδαισθήσεις….

Με τα λόγια αυτά περιγράφει ο Λαρισαίος φιλόλογος και συγγραφέας Θωμάς Ψύρρας, στο μυθιστόρημά του «Πυκνός καιρός», το ταξίδι με το τρένο. Ένα τρένο που ειδικά κατά τα πρώτα φοιτητικά μου χρόνια το χρησιμοποιούσα συστηματικώς σε αυτή τη γραμμή Λάρισα-Θεσσαλονίκη που αποδείχθηκε μοιραία στις 28 Φεβρουαρίου του 2023. Χωρίς να μπορώ να φανταστώ, ακόμη και όταν διάβαζα στα παλιά κουπέ των αμαξοστοιχιών τον «Πυκνό Καιρό» πως, κάποτε, θα ερχόταν ο καιρός που η θλίψη θα πύκνωνε τόσο πολύ και τόσο ανείπωτα στις ράγες του αδικαιολόγητου.

Λίγο πριν τα Χριστούγεννα του 2001 η χώρα έχει παραλύσει από τα χιόνια. Οι φοιτητές του ΑΠΘ  κατεβαίνουμε, για τις διακοπές των Χριστουγέννων με το τρένο. Οι γονείς ανησυχούν. Κινητά δεν έχουμε -ακόμη- όλοι. Ο πατέρας μου που από το 1988 έχει διαγνωσθεί με τη νόσο του Πάρκινσον σπεύδει ανήσυχος στον σταθμό της Λάρισας, παρά τα κινητικά του προβλήματα, για να με περιμένει. Μια ανησυχία που τώρα, 21 χρόνια μετά, αν την αντιπαραβάλλω με την τραγωδία των Τεμπών και με τις σκηνές που εκτυλίχθηκαν στον σιδηροδρομικό σταθμό της Λάρισας, μοιάζει ακόμη πιο αναίτια. Η ασθένειά του τον έχει τόσο πολύ καταβάλει που, περνώντας δίπλα του, στον σταθμό, σχεδόν δεν τον αναγνωρίζω….

Οι ψυχές που χάθηκαν δεν γυρίζουν πίσω και κανένα περιθώριο σύγκρισης του πόνου και της απώλειάς τους δεν υπάρχει. Κανένα μέτρο αλληγορίας. Όπως όμως έγραφε ο Θωμάς Ψύρρας, πάλι στον «Πυκνό Καιρό», “Το νυχτερινό ταξίδι με το τρένο είναι ιδανικό για τους αποφασισμένους που συνήθως τυχαίνει να είναι και οι μοναχικοί. Διευκολύνει την αυτοσυγκέντρωση και παράλληλα ενισχύει το ζύγιασα της σκέψης, τον μετεωρισμό της λογικής ανάμεσα στην πραγματικότητα και την αλληγορία, δηλαδή την ερμηνεία γεγονότων που συγκινούν τους πιστούς της μόνωσης”.

Πολλές φορές, στη βιοτή μας είναι σαν να μπαίνουμε σε πολλά-πολλά μικρά τρένα που κάποιοι άλλοι ή οι δικές μας επιλογές τα έχουμε βάλει σε λάθος ράγες. Κινούμαστε ολοταχώς προς το αναπόδραστο χωρίς να υποψιαζόμαστε πως τα κλειδιά στις σιδηροτροχιές της βούλησής μας έχουν γυρίσει ερήμην μας και με μοιραίο τρόπο….Μια ψευδοευημερούσα χώρα που οδεύει ολοταχώς προς την οικονομική κρίση. Μια επιλογή σπουδών και καριέρας που θα συγκρουσθεί νομοτελειακά με τον ενάντιο εαυτό μας, παρά τους αρχικούς πανηγυρισμούς της επιτυχίας. Μια ψευδοδεμένη, διευρυμένη, τυπική ελληνική οικογένεια που θα αναδείξει τις ανεπάρκειές της όταν ο τοκογλύφος «πυκνός καιρός» της πικρής ενηλικίωσης θα πυκνώσει τις δανειακές απαιτήσεις του εξαργυρώνοντας με υπερτιμημένο, σκληρό συνάλλαγμα τα διπρόσωπα νομίσματα της παρεμβατικότητας και της ελλειμματικότητας του κοινωνικού κυττάρου ενός σαθρού ιστού, σε μικρογραφία, όπου όλοι κάναμε για τα πάντα, όλα ήταν ασυλλόγιστα υποσχεθέντα σε όλους και στο τέλος βρεθήκαμε να χρωστάμε, να στραγγαλιζόμαστε από τα μνημόνια ή και να συγκρουόμαστε με την απέναντι αμαξοστοιχία του «λάθους». “….έρμαια της καθορισμένης πορείας στο σκότος….[που] Εγκαταλείπονται στη βεβαιότητα της πορείας, δεν τρέφουν ουδεμία αμφιβολία για την ορθότητα των γραμμών. Απλώς ανησυχούν για τις ενδιάμεσες στάσεις”, όπως έγραψε παρακάτω ο Θ. Ψύρρας. Όπως λέει και ο Ευριπίδης στις “Βάκχες”: «Η πράξη το έδειξε και εδώ..».