Γράφει : Αθανάσιος Δημητρίου, Αστυνομικός_ Θεολόγος, Υποψήφιος MSc Θεολογίας, Πρόεδρος Ιεροψαλτών Ν. Τρικάλων
Η Ιεροψαλτική Εκκλησιαστική προσωπικότητα, διακρίνεται από κάποια προσόντα, τα οποία είναι: τα φυσικά, τα γραμματικά , και τρίτο και σημαντικότερο τα ηθικά.
Το φυσικό προσόν, που είναι άλλωστε και θείο δώρο, είναι η καλλιφωνία, με ότι περικλείει αυτός ο όρος. Βέβαια, αυτό το θείο δώρο, το έχουν λίγοι.
Ο ιεροψάλτης λοιπόν, πρέπει να είναι καλλίφωνος, για να τον ακούει ευχάριστα το εκκλησίασμα.
Εάν λείπει το προσόν όμως της καλλιφωνίας, ο ιεροψάλτης πρέπει να το αναπληρώνει, με την θεωρητική γνώση, και την μεγάλη μουσική μόρφωση.
Παράλληλα, πρέπει να έχει καλαισθησία και πλούσια μουσική αντίληψη. Αυτά αποκτούνται με τη σπουδή, την επίμονη μελέτη, καθώς και με τα κατάλληλα ακούσματα.
Γραμματικά προσόντα: Πρέπει ο ιεροψάλτης να έχει κάποιες γραμματικές γνώσεις, για να μπορεί να εφαρμόζει την ψαλμική παραγγελία, ”ψάλατε τῷ Θεῷ ἡμῶν, ψάλατε, ψάλατε τῷ βασιλεῖ ἡμῶν, ψάλατε, ὅτι βασιλεὺς πάσης τῆς γῆς ὁ Θεός, ψάλατε συνετῶς”(Ψαλ. 46 στιχ. 7-8).
Γιατί όπως ερμηνεύει ο Θεοδώρητος ,πρέπει να προσφέρουμε την υμνωδία στο Θεό, όχι μόνο με τη γλώσσα, αλλά και με την σκέψη, η οποία πρέπει να βρίσκεται σε εγρήγορση για να κατανοεί αυτά τα οποία ψάλλουμε.
Αν λοιπόν εμείς οι ίδιοι, καταλαβαίνουμε αυτά τα οποία ψάλλουμε, αλλά και ακόμη περισσότερο τα νιώθουμε, τότε τα ιερά κείμενα θα ζωντανεύουν μέσω της φωνής μας και θα επιδρούν στις ψυχές των πιστών, φυσικά προς όφελός τους.
Αυτός θα πρέπει να είναι ο στόχος αλλά και ο σκοπός για κάθε Ιεροψάλτη.
Τα πιο σοβαρά προσόντα που θα πρέπει όμως να κατέχει ο Ιεροψάλτης, είναι τα ηθικά.
Κατ’ αρχήν θα πρέπει να αγωνίζεται να είναι καλός Χριστιανός.
Αυτό άλλωστε είναι χρέος όλων των βαπτισμένων Ορθόδοξων Χριστιανών
Στον Ιεροψάλτης έχει δοθεί εκ μέρους του πληρώματος της Εκκλησίας η υψηλή τιμή να προσφέρει εκ μέρους του, λατρεία αινέσεως και ευχαριστίας προς τον Άγιο Θεό, και για αυτό πρέπει να έχει κατά νου το λόγο του σοφού Σειράχ….” Οὐχ ὡραῖος αἶνος ἐν στόματι ἁμαρτωλοῦ.” (Σοφ. Σειράχ 15,19)
Θα πρέπει ο ίδιος Ιεροψάλτης να σεβαστεί πρώτα από όλα το ίδιο του το έργο το οποίο δεν τελειώνει με το «Δι’ ευχών…» της Θείας Λειτουργίας, αλλά συνεχίζεται στο οικογενειακό του περιβάλλον, στον εργασιακό του χώρο, στο πεδίο των κοινωνικών του συναναστροφών. Ο Ιεροψάλτης δεν πρέπει να ξεχνά ποτέ ότι είναι κατώτερος Κληρικός και ότι η υπεροχική θέση που κατέχει στην Εκκλησιστική ζωή τον καθιστά υπεύθυνο έναντι όσων τον περιβάλουν και τον συναναστρέφονται σε κάθε πτυχή του βίου του. Ο μουσοτραφής Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος έλεγε ότι «η ιερότης της αποστολής του Ιεροψάλτου επιβάλλει στον φορέα της να είναι πρόσωπον ακατάγνωστον, ήτοι να διάγει σεμνά και να έχει καλήν έξωθεν μαρτυρίαν. Ιεροψάλτης ασεβής έναντι των Θείων ή έναντι της Προϊσταμένης του αρχής, συνιστά παραφωνίαν, η οποία, οσάκις επισημαίνεται, βλάπτει και τον ίδιον και την Εκκλησίαν» (Εφημέριος», Φεβρουάριος 2002)Να μην ξεχνά ότι πρωτεύον πρόσωπο στο Ναό είναι ο Ιερέας, που είναι και ο άμεσος συνεργάτης του. Σε περίπτωση σφάλματος την ώρα της ακολουθίας από τον Ιεροψάλτη ή από τον Ιερέα, δεν θα πρέπει ο πρώτος να μορφάζει δυσανασχετώντας, ούτε και ο δεύτερος κάνοντας κατάχρηση εξουσίας να παρατηρεί τον ψάλτη και μάλιστα από μικροφώνου, διότι έτσι γίνεται το πρόβλημα αντιληπτό από τον λαό και χάνεται όλο το κατανυκτικό κλίμα που τυχόν είχε επιτευχθεί. Θα πρέπει το σφάλμα να καλύπτεται όσο το δυνατό, και να συζητείται μετά το πέρας της ακολουθίας.
Επίσης πρέπει να θίξουμε και την προς τους συναδέλφους συμπεριφορά μας. Δυστυχώς εδώ επικρατεί η ”νόσος των Ιεροψαλτών», που είναι η θανάσιμη αλαζονεία. Σπανίως θα βρεθεί Ιεροψάλτης να παραδεχτεί μέσα από την καρδία του άλλο συνάδελφό. Βέβαια τα γεροντικά λένε πως τα ταγγαλάκια όπου δούνε ράσο εκεί πάνε και ανακατεύονται, γιατί λοιπόν το ράσο του ιεροψάλτη να αποτελέσει εξαίρεση;
Η ταπεινή μου γνώμη είναι πως είμαστε όλοι οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, αδέρφια, και πως εμείς οι Ιεροψάλτες έχουμε έναν ακόμη παραπάνω λόγω, την κοινή μας αγάπη για την Βυζαντινοί Μουσική, να είμαστε μονιασμένοι και αγαπημένοι.
Ολοκληρώνοντας, ως νέος πρόεδρος, του Ιστορικού Σωματείου Ιεροψαλτών Ν. Τρικάλων « Ιωάννης ο Δαμασκηνός» , θα ήθελα να ζητήσω από το νέο Δ.Σ. αλλά και από όλα τα μέλη του Σωματείου, αφού πρώτα ευχαριστήσω τα προηγούμενα Δ.Σ, για την ομολογουμένως επιτυχημένη και καρποφόρο διοίκησή τους, να εργαστούμε προς την κατεύθυνση, με την οποία θα πετύχουμε να ενώσουμε τις επιμέρους Ιεροψαλτικές αντιλήψεις, ν’ απαλλάξουμε τον Ιεροψαλτικό κόσμο από ανούσιες αγκυλώσεις, ώστε να προσγειωθούμε στην πραγματικότητα του Ιεροψαλτικού Λειτουργήματος και να μετουσιώσουμε τις προσδοκίες όλων μας για την περαιτέρω προαγωγή του ήδη αξιοπρόσεκτου Ιεροψαλτικού έργου της Τοπικής μας Εκκλησίας.