Τα χρόνια που διανύουμε είναι από πολλές απόψεις δύσκολα. Ελέω πανδημίας, με χιλιάδες κρούσματα, διασωληνωμένους αλλά και τους νεκρούς που έχει αφήσει πίσω της ο ιός COVID-19. Η κατάσταση που βιώνει ολόκληρος ο πλανήτης, δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστο το έθιμο με τα Καρκατζάλια στη Φήκη.
Ο μεγάλος Αγιασμός των υδάτων, ανήμερα των Θεοφανείων, ήταν πάντα η αφορμή, για αναβίωση του εθίμου που πραγματοποιείται στη Φήκη, για σχεδόν 1,5 αιώνα ανελλιπώς. Μια μέρα που οι νέοι περίμεναν κάθε χρόνο με ανυπομονησία ώστε να ξεχυθούν στις γειτονιές του χωριού και με τον ήχο από τα κουδούνια, να “ξορκίσουν το κακό”.
Όμως το διάστημα και των φετινών γιορτών, είναι εξαιρετικά κρίσιμο για την πορεία της πανδημίας που μαστίζει ολόκληρο τον πλανήτη. Ιδιαίτερα μετά και την άφιξη της παραλλαγής “Όμικρον” που χαρακτηρίζεται από τους ειδικούς, υπερματαδοτική και δίνει χιλιάδες νέα κρούσματα καθημερινά.
Έτσι λοιπόν, με τη συνείδηση που μας διακατέχει όλους, αλλά και με τον σεβασμό προς τους κατοίκους του χωριού μας, τις οικογένειές μας δηλαδή, που τόσες γενιές στηρίζουν το έθιμο, οι νέοι της Φήκης και της Δροσοπηγής, αποφασίσαμε να μην διεξαχθούν οι εκδηλώσεις αναβίωσης του εθίμου με τις μεταμφιέσεις και τις κωδωνοκρουσίες, με σκοπό να περιορίσουμε τις μετακινήσεις όλων μας και να βάλουμε επιτέλους ένα τέλος στη διασπορά του ιού.
Η εορτή των Θεοφανίων περικλείει άλλωστε και πολλές εκδηλώσεις που αποτελούν διαιώνιση αρχαίων ελληνικών εθίμων. Ο Αγιασμός στη χώρα μας έχει και την έννοια του καθαρμού, του εξαγνισμού των ανθρώπων, καθώς και της απαλλαγής του από την επήρεια των δαιμονίων. Η τελευταία αυτή έννοια δεν είναι αυστηρά χριστιανική, αλλά έχει τις ρίζες της στην αρχαία λατρεία.
Η Ελλάδα είναι πλούσια σε έθιμα των Φώτων. Ρουγκατασάρια, καρκατζάλια, καμήλες, μπαμπόγεροι, μωμόγεροι, φωταράδες είναι κάποια από τα έθιμα που έχουν τις ρίζες τους στην αρχαιότητα και τις διονυσιακές γιορτές αλλά και στην περίοδο της Τουρκοκρατίας και αναβιώνουν κάθε χρόνο τις ημέρες των Θεοφανίων.
Οι ρίζες του εθίμου στη Φήκη
Τα Καρκατζάλια όπως τα ονομάζουν οι ντόπιοι έχουν σημείο αναφοράς την Σλήμνιτσα (σήμερα Τρίλοφος βρίσκεται στις πλαγιές του Γράμμου) της Καστοριάς. Την περίοδο της Τουρκοκρατίας ήταν το μεγαλύτερο χωριό της περιοχής στην Καστοριά, με 200 οικογένειες, όταν 17 από αυτές μετά το διωγμό από τους Βούλγαρους στα τέλη του 19ου αιώνα, μετεγκαταστάθηκαν στη Φήκη και έφεραν μαζί τους το έθιμο.
Στη Φήκη λοιπόν, ανήμερα των Θεοφανίων αναβιώνουν τα Καρκατζάλια. Οι νέοι του χωριού μεταμφιέζονται και φορούν απαραιτήτως μάσκες που έχουν συμβολικό χαρακτήρα, αφού η όψη τους είναι τρομακτική και αποσκοπούν στο να ξορκίσουν το κακό. Τα Καρκατζάλια αποτελούνται από ομάδα (20 – 25 μεταμφιεσμένων ατόμων) η οποία περιφέρεται από σπίτι σε σπίτι παίρνοντας την ανάλογη αμοιβή. Μερικά από τα απαραίτητα μέλη του κάθε ομίλου ήταν ο γαμπρός, η νύφη (νέος μεταμφιεσμένος), ο παπάς, ο παππούς, ο γιατρός και οι «αρκουδιάρηδες»…
Χρόνια πολλά, καλή χρονιά, με υγεία σε όλο τον κόσμο και ευχόμαστε να συναντηθούμε όλοι μαζί ξανά!
“Νεολαία Φήκης – Δροσοπηγής”