Για πολλούς ιστορία είναι το σύνολο των ερωτημάτων για το παρελθόν μας. Ένα από τα ερωτήματα είναι και ο ρόλος που διαδραματίζει η τύχη και η βούληση στη ζωή ενός ανθρώπου, λαού ή τόπου. Η σχέση και των τριών είναι διαπιστωμένη αφού ο άνθρωπος ως προϊόν βιωμάτων, ταυτοτήτων και κοινωνικών νοημάτων κινείται αδιάλειπτα στο χώρο και στο χρόνο, στον τόπο και την εποχή του. Μέσα σε αυτήν την κίνηση το «ιδιωτικό γίνεται πολιτικό και το πολιτικό ιδιωτικό».
Οι παραπάνω σκέψεις για το ρόλο της ιστορίας (παρελθόν) στη διαμόρφωση του ατομικού και εθνικού μας «είναι» φαίνεται να συγκρούονται με την κυρίαρχη άποψη πως σήμερα για να νιώθεις πολίτης του κόσμου είσαι υποχρεωμένος να διαγράψεις ή να ξεχάσεις την ιστορία σου και να εγκαταλείψεις τους μύθους σου.
Είναι ανάγκη, όμως, ως άτομο και κοινωνία να μην υποκύψουμε στην εξουσία της λ ή θ η ς αλλά να εμπλουτίσουμε τη μ ν ή μ η μας ως τη μόνη δύναμη που θα μας καταστήσει ελεύθερους απέναντι στις παντοειδείς εξουσίες που απεργάζονται την προσωπική μας δουλεία και την εθνική αφυδάτωση ή τον αφελληνισμό.
Σύμμαχός μας στην παραπάνω προσπάθεια το βιβλίο του ακάματου Τρικαλινού φιλολόγου – ιστορικού Θεοδώρου Α. Νημά «ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΩΝ ΕΠΑΡΧΙΩΝ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΚΑΙ ΚΑΛΑΜΠΑΚΑΣ. Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα».
Το βιβλίο φιλοδοξεί να καλύψει ένα κενό που υπήρχε στην επιθυμία των τρικαλινών να γνωρίσουν την ιστορία και τα μνημεία του τόπου τους. Με έναν ευσύνοπτο αλλά και όπου χρειάζεται αναλυτικά τρόπο καταγράφονται τα βασικά ιστορικά γεγονότα και προβάλλονται τα μνημεία και αρχαιολογικά ευρήματα του Ν. Τρικάλων.
Η επιστημονική μέθοδος ζευγαρώνει με την γλαφυρότητα στην προβολή και ανάλυση εκείνων των στοιχείων που συνθέτουν την τοπική ιστορία των Τρικάλων. Το αποτέλεσμα που προκύπτει απ’ αυτό το ζευγάρωμα είναι θετικό κι έτσι το βιβλίο καθίσταται ως προς το περιεχόμενο εύληπτο συνεπικουρούμενο κι από την αξιοπρόσεκτη αισθητική (εικόνες….).
Ο συγγραφέας βαθύς γνώστης της τοπικής ιστορίας πραγματεύεται με επιστημονική ευκρίνεια κάθε θέμα παραθέτοντας τις αναγκαίες πληροφορίες για την πληρέστερη κατανόηση και ερμηνεία του. Έτσι ο αναγνώστης νιώθει να βρίσκεται στο χώρο και στο χρόνο των γεγονότων. Βιώνει το κλίμα κάθε εποχής και πραγματώνει την επικοινωνία του με τους πρωταγωνιστές και δημιουργούς του πολιτισμού του τόπου του.
Το βιβλίο δεν είναι χρηστικό μόνο για τους αναγνώστες πολίτες των Τρικάλων αλλά είναι και πολύτιμο εργαλείο για τον επιστήμονα. Οι πηγές, η πλούσια βιβλιογραφία και η μεθοδολογία που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στην ανίχνευση και παρουσίαση των ιστορικών γεγονότων και μνημείων συνδράμουν θετικά στην προσπάθεια – φιλοδοξία κάθε ερευνητή να γνωρίσει την ιστορία του Ν. Τρικάλων.
Το βιβλίο αυτό πρέπει να κοσμεί τις βιβλιοθήκες των δημόσιων οργανισμών (σχολεία,…) αλλά και τις βιβλιοθήκες κάθε σπιτιού.
Ο κάτοικος κάθε χωριού, κωμόπολης ή της πόλης των Τρικάλων μπορεί εύκολα να βρει και να ενημερωθεί για όλα εκείνα που τον ενδιαφέρουν και όρισαν τη ζωή του. Γιατί τη ζωή μας δεν τη διαμορφώνουν μόνο τα εθνικά γεγονότα (1821, 1940….) αλλά και η καθημερινότητά μας που την καθορίζουν οι ιστορίες των παππούδων, οι μαρτυρίες των συνανθρώπων μας, τα χαλάσματα ενός παλιού ναού, οι παραδοσιακές φορεσιές, η μουσική, οι χοροί και η γεωγραφία του χώρου που ζούμε.
Όλα αυτά ο κ. Νημάς τα συνυφαίνει μέσα από την πετυχημένη γραφή του, αφού γνωρίζει πολύ καλά – όσο κανείς άλλος – τις ιδιαιτερότητες τοπικής ιστορίας αλλά και τη χρησιμότητά της στη διαμόρφωση της ιστορικής συνείδησης του ανθρώπου ως υποκειμένου ή αντικειμένου της ιστορίας του.
Οι πολλές σελίδες του βιβλίου συνιστούν πλεονέκτημα, αφού το βιβλίο αποτελεί τη μοναδική σύνοψη της ιστορίας των Τρικάλων και μπορεί να αποτελέσει την πρωτογενή ύλη για έναν άλλο ερευνητή.
Οι Τρικαλινοί μπορεί να χαίρονται για όσα κάνουν τα Τρίκαλα ξεχωριστό τόπο, αλλά μπορούν να αισθάνονται και τυχεροί που έχουν στη διάθεσή τους ένα βιβλίο που πέτυχε να καταγράψει ιστορικά συμβάντα και αρχαιολογικά μνημεία και να αναδείξει τη σχέση του ανθρώπου με τον τόπο του. Μια σχέση πρωτόγονη και μυστηριακή.
Ο κ. Θ. Νημάς θα πρέπει να αισθάνεται δικαιωμένος κι ευτυχής για το αποτέλεσμα του βιβλίου του, αφού για άλλη μια φορά επιβεβαιώνει τη θέση πως:
«Ιστορικός δεν είναι αυτός που ξέρει, αλλά εκείνος που ψάχνει και διακονεί την ιστορική αλήθεια».
Ηλίας Γιαννακόπουλος
Φιλόλογος