Εκατό και πλέον χρόνια μετά την πανδημία της ισπανικής γρίπης βρισκόμαστε πάλι αντιμέτωποι με μια πραγματικότητα που νομίζαμε ότι είχε παρέλθει ανεπιστρεπτί. Όμως ο νέος αόρατος εχθρός ο SARS- COV2 έχει γίνει ο νέος μας εφιάλτης. Προέρχεται από τις νυχτερίδες, δεν γνωρίζουμε ακριβώς πως έφτασε στον άνθρωπο.
Είναι ιός της ομάδας των κορωνοϊών. Στελέχη κορωνοϊών δημιούργησαν στο παρελθόν επιδημίες αυτοπεριοριζόμενες (SARS- COV1 στην Κίνα το 2002, MERS-COV to 2012 στην αραβική χερσόνησο). Δυστυχώς ο νέος κορωνοϊος μεταδίδεται πολύ εύκολα με τα εκκρίματα του ρινοφάρυγγα και με τις βρογχικές εκκρίσεις καθώς και με άλλα βιολογικά υγρά (ούρα κόπρανα). Ο χρόνος επώασης είναι από 2 έως 14 ημέρες. Παραμένει για μεγάλα διαστήματα σε επιφάνειες αλλά και στον αέρα . Η μετάδοση μπορεί να γίνει και από ασυμπτωματικούς φορείς . Η νόσος (covid19) που προκαλεί ο ιός μπορεί να είναι πολύ σοβαρή. Τα συμπτώματα (πυρετός, αδυναμία, μυαλγίες, κεφαλαλγία, διάρροιες, έμετοι, ανοσμία, παροσμία και διαταραχές γεύσης) είναι κοινά με τα συμπτώματα πολλών άλλων νόσων. Ηλικιωμένοι και άτομα που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες είναι πιο πιθανόν να νοσήσουν βαριά. Μπορεί να προκαλέσει βλάβες στον πνεύμονα με σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS) διαταραχές πήξης με θρομβώσεις , αγγειίτιδα, εγκεφαλίτιδα ,καρδιακές βλάβες και μπορεί να καταλήξει σε πολυοργανική ανεπάρκεια.
Το παρήγορο είναι ότι αυτή τη φορά η επιστημονική κοινότητα κινήθηκε γρήγορα και αποτελεσματικά. Πολύ νωρίς μετά την αναγνώριση του γονιδιώματος του ιού, τα διαγνωστικά test δόθηκαν στη υπηρεσία των επαγγελματιών υγείας.Rapid test για μια πρώτη γρήγορη εκτίμηση, μοριακά test (real-PCR) για επιβεβαιωμένη διάγνωση Τεστ αντισωμάτων για την παρακολούθηση και την εξέλιξη της νόσου.
Δυστυχώς στη χώρα μας παρά τις πιέσεις της ιατρικής κοινότητας τα test δεν συνταγογραφούνται και κοστίζουν πολύ ακριβά. Η ευρεία χρήση θα βοηθούσε σημαντικά στην αντιμετώπιση της νόσου. Οι θεραπείες που δοκιμάστηκαν μέχρι σήμερα (αντιϊκά- βιολογικοί παράγοντες- μονοκλωνικά αντισώματα) δεν είναι ειδικές ούτε πολύ αποτελεσματικές και δυστυχώς το κόστος τους είναι απαγορευτικό για καθολική χρήση. Η σκέψη όλων μας είναι στραμμένη στα εμβόλια. Βρισκόμαστε σε καλό δρόμο. Τα μηνύματα είναι ελπιδοφόρα. Ήδη πολλά από αυτά βρίσκονται σε προχωρημένη φάση δοκιμής , λίγο πριν τη αδειοδότηση και έγκριση για χρήση. Τα mRNA εμβόλια (Pfizer- BioNTech και Moderna) φαίνεται ότι είναι αποτελεσματικά. Σε λίγους μήνες πιθανόν θα δοθούν σε χρήση. Είναι ασφαλή γιατί δεν μεταφέρουν ιό αλλά πληροφορία για την επαγωγή παραγωγής αντισωμάτων εναντίον της πρωτεΐνης αιχμής του κορωνοϊού (Protein spike).Τα εμβόλια συμβατικής τεχνολογίας (astra Zeneca. Johnson and Johnson) είναι και αυτά σε προχωρημένα στάδια δοκιμής .Το ρωσικό εμβόλιο Sputnik-V του ινστιτούτου Gamaleya δοκιμάζεται ήδη.
Απομένει όμως να δοθούν απαντήσεις σε κρίσιμα ερωτήματα της επιστημονικής κοινότητας.
Πόσο μπορούν να αποτρέψουν τη βαριά νόσο σε ηλικιωμένους και ευπαθείς ομάδες;
Μπορούν να μειώσουν τη μεταδοτικότητα της νόσου και να περιορίσουν τo ιικό φορτίο στους φορείς;
Πόσο θα διαρκεί η ανοσία; Θα διατηρούν την αποτελεσματικότητα τους με τις μεταλλάξεις του ιού; θα είναι ετήσια;
Τα προβλήματα συντήρησης και μεταφοράς θα επιτρέψουν τη διάθεση τους σε όλη την κοινότητα.;
Ο δρόμος είναι ακόμη ανηφορικός. Μέχρι τότε δεν μας απομένει παρά μόνο η πρόληψη. Μάσκα παντού ,σωστά τοποθετημένη, τακτικό πλύσιμο χεριών και κοινωνικές αποστάσεις. Η τήρηση των μέτρων με θρησκευτική ευλάβεια είναι μονόδρομος. Η προστασία των ευπαθών ομάδων και των ηλικιωμένων πρέπει να είναι προτεραιότητα. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι μεταδίδουμε και ως ασυμπτωματικοί. Το εθνικό σύστημα υγείας που δοκιμάζεται σκληρά πρέπει να στηριχτεί για να αντέξει. Το μείζον όμως είναι να σταθούμε όρθιοι. Αυτή η πρωτοφανής βιοκοινωνική απειλή, δεν πρέπει να επιτρέψουμε, να διασπάσει την κοινωνική συνοχή και να οδηγήσει ολόκληρες ομάδες πληθυσμού στο περιθώριο και την εξαθλίωση. Οργανωμένα πρέπει να αντιδράσουμε σε κάθε προσπάθεια εκμετάλλευσης αυτής της κρίσης. Η κυβέρνηση που έλαχε να διαχειρίζεται τις τύχες μας αυτή την κρίσιμη ώρα, ελπίζουμε ότι θα αφουγκραστεί έστω και καθυστερημένα τα μηνύματα των καιρών.
ΓΙΑΝΝΗΣ Κ. ΧΑΙΔΟΣ ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟΣ ΑΠΘ
Μsc.Health care management Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Περιφερειακός Σύμβουλος Θεσσαλίας