«Τώρα συλλογιστείτε για μια στιγμή το νόημα της λέξης «ειρήνη». Δε σας φαίνεται παράξενο που οι άγγελοι προμηνούσαν την ειρήνη, όταν λυμαίνεται αδιάκοπα τον κόσμο ο Πόλεμος και ο φόβος του Πολέμου; Δε σας φαίνεται ότι οι αγγελικές φωνές λάθεψαν; Πως η υπόσχεσή τους σήμαινε απογοήτευση και απάτη; Σκεφθείτε τώρα με ποιο τρόπο μίλησε ο ίδιος ο Κύριος μας για την ειρήνη. Είπε στους μαθητές Του: «Ειρήνην αφίημι υμίν, ειρήνην την εμήν δίδωμι υμίν» (Θ. Σ. Έλιοτ, «Φονικό στην Εκκλησία» μετ. Γ. Σεφέρη).
Είναι αλήθεια – δυστυχώς για τη γη μας – ότι αιώνες τώρα ο αγγελικός ύμνος «επί γής ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία» συνεχώς διαψεύδεται (;). Τον διαψεύδουν (;) οι ατελείωτες καταστρεπτικότατες πολεμικές συρράξεις, οι αγριότητες των δύο παγκοσμίων πολέμων, που γνώρισε ο πλανήτης μας και η οδυνηρή διαπίστωση ότι οι άνθρωποι δε γεύτηκαν ποτέ ούτε μιας μέρας παγκόσμια ειρήνη.
Γιατί, όταν σε μια γωνιά της γης κάποιοι λαοί ζουν εν ειρήνη, αμέριμνοι και χορτασμένοι, κάπου κοντά τους ή μακριά τους τα όπλα ξερνούν το θάνατο, όπως σήμερα στην Ουκρανία με την εισβολή των Ρώσων στα εδάφη της.
Αιτία των πολέμων; Οι απαντήσεις πολλές, οι απόψεις διαφορετικές. Γνώμη ορθότατη – κατά την άποψή μας – η γνώμη του Γερμανού στρατηγού και ιστορικού Καρλ Φον Κλάουζεβιτς. «Ο πόλεμος» – υποστηρίζει – «είναι η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα. Ο πόλεμος δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά το μέσο για να πραγματοποιήσουν οι μεγάλοι της γης τους ιμπεριαλιστικούς τους σκοπούς». Και δολοφονούνται αθώοι, ορφανεύουν σπίτια, ξεθεμελιώνονται πατρίδες, ξεριζώνονται άνθρωποι από τις εστίες τους και δαπανώνται τεράστια ποσά (2 εκατομμύρια δολάρια το λεπτό) για εξοπλισμούς και νέα όπλα.
Αλλιώς, πώς θα συνεχισθεί η «επιστήμη της καταστροφής» ο πόλεμος δηλαδή, εκεί όπου τα συμφέροντα το απαιτούν; Και αγωνίζονται – υποτίθεται – γύρω από στρογγυλά ή τετράγωνα τραπέζια οι αρχηγοί των Ηνωμένων Εθνών να κατοχυρώσουν την παγκόσμια ειρήνη.
Όμως η ειρήνη, αυτή η αγαπητική συνδιάθεση (είρω = ενώνω) που ενώνει τα πολλά σε ένα, αυτή η αρμονική συνύπαρξη ατόμων και λαών «θα έρθει όταν ο καθένας μας έχει την ειρήνη μέσα του. Κανένας ηγέτης, κανένας στρατός, καμιά χώρα δεν πρόκειται να μας δώσει την ειρήνη» (Κρισναμούρτι). «Δεν μπορεί να υπάρξει εξωτερική ειρήνη, αν δεν υπάρχει στο εσωτερικό του κράτους, αν δεν υπάρχει στο εσωτερικό του ατόμου» (Καρλ Γιάσπερς).
Και αυτή την εσωτερική ειρήνη, την αρμονία, τη γαλήνη, την ηρεμία, καρπό του Αγίου Πνεύματος, τη χαρίζει «ο άρχοντας της ειρήνης» όπως αποκαλείται ο Κύριος (Ησ.θ΄6), αφού «Αυτός εστίν η ειρήνη ημών» (Εφεσ. Β΄14). Γι΄ αυτό και «ο ζητών ειρήνην Χριστόν εκζητεί» κατά το Μ. Βασίλειο. Αυτής «της ειρήνης ουδέν ίσον» (Χρυσόστομος).
Και είναι πράγματι ό,τι πολυτιμότερο υπάρχει η ειρήνη του Χριστού, η δική Του ειρήνη. Γιατί σημαίνει άρνηση της αμαρτίας και συμφιλίωση με το Θεό, σημαίνει συμφιλίωση με τον εαυτό μας και ήσυχη συνείδηση, σημαίνει συμφιλίωση με κάθε συνάνθρωπο και σε επίπεδο κοινωνιών και κρατών, σημαίνει παγκόσμια αδελφοσύνη.
Αυτή την ειρήνη μας υποσχέθηκαν τα αγγελικά στόματα την άγια νύχτα της Γέννησης. Και δε λάθεψαν ούτε και μας εξαπάτησαν. Όμως, στα σκληρά και ταραγμένα χρόνια που περνάμε, η ειρήνη είναι ένα άπιαστο όνειρο, ένα σπάνιο απόκτημα. Γιατί; Γιατί απλά δεν την αναζητάμε στην πηγή της που είναι ο σαρκωθείς Θεός Λόγος.
Όταν κλείνεις ερμητικά τα πορτοπαράθυρα του σπιτιού σου, πώς μπορείς να κατηγορείς τον ήλιο, που δε σου στέλνει εκεί τις ζωογόνες ακτίνες του; Όταν είσαι άρρωστος και διώχνεις το γιατρό και πετάς τα φάρμακα, με ποια λογική διαμαρτύρεσαι γιατί δεν έγινες καλά;
Επομένως, όταν έχουμε απομακρυνθεί από την πηγή της ειρήνης σαν άτομα και πολύ περισσότερο σαν κοινωνίες και έθνη, πως έχουμε την απαίτηση να ζούμε εν ειρήνη;
Συνεπώς η ειρήνη δεν είναι μόνο υπόθεση των μεγάλων της γης, αλλά προσωπική ευθύνη του καθενός μας. Ευθύνη για εσωτερική αναγέννηση και ανακαίνιση της ψυχής μας με τη χριστιανική καλλιέργεια, που βασίζεται στη μακαριστή Πίστη στον Ειρηνοποιό Κύριό μας, στην καινή εντολή της αγάπης και στην ευλογημένη ταπείνωση που είναι το πιο αποτελεσματικό μέσο.
Και φυσικά η ευθύνη μας δεν περιορίζεται μόνο στη διασφάλιση της Ειρήνης των καιρών μας. Είναι επιτακτικό μας χρέος και αδήριτη ανάγκη να εδραιώσουμε την ειρήνη για τις επόμενες γενιές και φυσικά όχι με την κληρονομιά των όπλων. Όπλα μας πρέπει να είναι η σωστή Παιδεία, η Τέχνη που αποτελεί παγκόσμια γλώσσα και μπορεί να περάσει μηνύματα ειρήνης (π.χ. Κηφισόδοτος – ειρήνη, Πικάσο – Γκουέρνικα κτλ) και ο υγιής αθλητισμός που μπορεί να ενώσει τους λαούς με κοινούς στόχους και οράματα.
Και για τη διαμόρφωση μέσα στο σχολείο της γενιάς που θα καταργήσει τον πόλεμο, ο καταξιωμένος, ο πολύ γνωστός φιλόλογος – όχι θεολόγος – πανεπιστημιακός καθηγητής ο Φάνης Ι. Κακριδής έγραφε πριν χρόνια στην εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ»:
«Και πρώτα ένα μάθημα που προορίζεται να υπηρετεί την ειρήνη. Μιλώ βέβαια για τα Θρησκευτικά. Η διδασκαλία της Χριστιανικής θεωρίας από τη σχολική έδρα είναι διδασκαλία μιας ιδεολογίας αγάπης, όπου ο ύψιστος εκφραστής της χαιρετούσε με το «Ειρήνη υμίν», μακάριζε τους ειρηνοποιούς «ότι υιοί Θεού κληθήσονται» και παρότρυνε τους ανθρώπους ν΄ αγαπούν τους εχθρούς τους. Είναι στιγμές που μας ξενίζουν όλα αυτά, άνθρωποι ανάμεσά μας που απορρίπτουν κάθε μεταφυσικό δρόμο. Ποιος όμως μπορεί ν΄ αρνηθεί ότι η Θρησκεία μας, στο πλαίσιο του σχολείου, μπορεί να υπηρετήσει ουσιαστικά το φιλειρηνικό κλίμα, ακριβώς όπως σ΄ άλλους τόπους και σ΄ άλλους λαούς μια διαφορετική θρησκεία μπορεί να εξωθεί τους πιστούς της σε ιερούς πολέμους;».
Συμπέρασμα: πρέπει όλοι μας και μ΄ όλες μας τις δυνάμεις ν΄ ανταποκριθούμε στη βαθιά αντιπολεμική φωνή των αιώνων, στο λογικό μέλλον της ειρήνης και της δικαιοσύνης, όπως το ετοίμασε ο Κύριος μας με τη διδασκαλία Του και τη θυσία Του, όπως το διέδωσαν οι Άγιοι Απόστολοι και όπως αγωνίζονται να το θεμελιώσουν και οι Ιεραπόστολοί μας στα πέρατα του κόσμου, υπηρετώντας βασανιστικά και την υπόθεση της παγκόσμιας ειρήνης.
Και ας θυμόμαστε: ο μόνος πόλεμος που δικαιώνεται, εκτός από τους εθνικοαπελευθερωτικούς, είναι ο πόλεμος εναντίον του Πολέμου.
Μόνο έτσι η ζωή μας θα σημαίνει πλήρωμα ευτυχίας, όπως πολύ παραστατικά απεικονίζεται μέσα από τους υπέροχους στίχους του Γιάννη Ρίτσου:
«Ειρήνη είναι τα σφιγμένα χέρια των ανθρώπων,
είναι το ζεστό ψωμί στο τραπέζι του κόσμου,
είναι το χαμόγελο της μάνας».
Ευχόμαστε και προσευχόμαστε ο Θεός της Ειρήνης να συνετίσει τους ισχυρούς της γης και να τους υποχρεώσει να γίνουν επιτέλους Έλλογοι, με την τρυφερή και φιλάνθρωπη Ελπίδα της κατάπαυσης του πυρός στην Ουκρανία και σ’ όλες τις εμπόλεμες περιοχές του πλανήτη μας.
Διαφορετικά οι ζωές θα θερίζονται, η οδύνη θα θριαμβεύει, ο εφιάλτης της προσφυγιάς θα τρομάζει, τα δάκρυα και οι σπαρακτικές κραυγές των παιδιών θα συγκλονίζουν και η φιλολογία για την ειρήνη θα πλουτίζεται με νέους τόμους. Ειρήνη ημίν.
ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗΣ 2022
Δήμητρα Μέγα – Φιλόλογος
Μέλος του Ορθόδοξου Ιεραποστολικού Συλλόγου ο Άγιος Οικουμένιος