Σύμφωνα με τον Καστοριάδη, δημοκρατία είναι ο στοχασμός των πολιτών πάνω στους νόμους του κράτους. Μπορεί όμως η δικαιοσύνη να αποδοθεί από τον ίδιο το λαό πάνω σε ένα ζήτημα που αφορά την κοινή γνώμη? Η απάντηση είναι δύσκολη. Άποψή μου είναι πως μπορεί. Μπορεί να το κάνει με θεμιτά μέσα, μέσα τα οποία είναι υπό σκιάν του νομικού πλαισίου του κράτους και που μπορούν περισσότερο να αποδώσουν δικαιοσύνη σε μεγάλο βαθμό, υπό το πρίσμα της ηθικής ικανοποίησης. Συμβαίνει κάτι τέτοιο στην Ελλάδα όμως?
Θα ανατρέξουμε πίσω τρεις δεκαετίες. Ένα απόγευμα του Απρίλη στο γήπεδο της Νότιγχαμ Φόρεστ, στο Χίλσμπορο της Αγγλίας, συνέβη ένα από τα τραγικότερα συμβάντα στην ιστορία του ποδοσφαίρου. Εν άγνοια και λανθασμένης απόφασης της αστυνομίας ένα τεράστιο πλήθος οπαδών της Λίβερπουλ προσχώρησε σε κερκίδα η οποία είχε υπερβεί κατά πολύ το ανώτατο όριο φιλάθλων με αποτέλεσμα η κατάσταση να ξεφύγει, και εν μέσω ποδοπατημάτων, να χάσουν τη ζωή τους 96 άνθρωποι. Ήταν ένα τραγικό γεγονός που μεταδόθηκε ζωντανά στην βρετανική τηλεόραση, την ίδια ώρα που οπαδοί, ποδοσφαιριστές και ιθύνοντες προσπαθούσαν να σώσουν όσον το δυνατό περισσότερους ανθρώπους από βέβαιο θάνατο. Την επόμενη μέρα τα ΜΜΕ κάλυψαν το γεγονός με εξαίρεση μια εφημερίδα (The Sun) η οποία θεώρησε σωστό να βγάλει ένα εμετικό πρωτοσέλιδο, σύμφωνα με το οποίο ενοχοποιούσε τους οπαδούς της Λίβερπουλ για το συμβάν. Επιπρόσθετα έφτυσε κατάματα στις οικογένειες των θυμάτων, αφού είχε σχόλια του τύπου: ‘’Άνθρωποι λήστευαν από τις τσέπες των νεκρών’’. Κάτι τέτοιο φυσικά δεν συνέβη ποτέ. Κανένας οπαδός της Λίβερπουλ δεν ευθυνόταν για τον θάνατο των 96 ανθρώπων εκείνη την ημέρα και για του λόγου του αληθές, τα δικαστήρια το απέδειξαν χρόνια αργότερα. Εκεί που θέλω να σταθώ όμως είναι η στάση των ανθρώπων ολόκληρης(!) της πόλης τα τελευταία 30 χρόνια. Από εκείνη την ημέρα του δημοσιεύματος και μετά οι πωλήσεις της συγκεκριμένης εφημερίδας εκμηδενίστηκαν. Ακόμα και τώρα τρεις δεκαετίες μετά η Sun δεν πουλάει τετραψήφιο αριθμό εφημερίδων στην πόλη του Λίβερπουλ, μια πόλη σχεδόν μισού εκατομμυρίου πληθυσμού. Οι πολίτες αναγνώρισαν το τραγικό «σφάλμα» της εφημερίδας και απέδωσαν την δική τους ηθική δικαιοσύνη με νόμιμους τρόπους, κάνοντας ένα δικό τους καταναλωτικό εμπάργκο, χωρίς υπογραφές, χωρίς πολιτική απόφαση. Απλά δεν αγόραζαν και δεν αγοράζουν την εφημερίδα, γεγονός που διαπίστωσα και ο ίδιος όταν επισκέφτηκα την πόλη το 2017.
Και πάμε στην αντίστοιχη ελληνική περίπτωση. Πριν λίγες μέρες συνέβη ένα τραγικό συμβάν στην Αθήνα με τον θάνατο μιας γυναίκας, έπειτα από πτώση από όροφο νοσοκομείου. Αν αυτό το άρθρο φτάσει στα μάτια των ανθρώπων της γυναίκας, θέλω τους πω συλλυπητήρια, παρόλα αυτά δεν θα σταθώ σε αυτό το γεγονός. Εκεί που εκνευρίστηκα ήταν η αναπαραγωγή της είδησης από αθηναϊκό μέσο ενημέρωσης. Με χυδαίο και ρατσιστικό τρόπο, χρησιμοποίησε το γεγονός αυτό για διαδώσει τις απόψεις τις σχετικά με την υπάρχουσα κυβέρνηση. Και σαν να μην έφτανε αυτό, μετέπειτα ζήτησε συγνώμη και κατάφερε να κάνει τα πράγματα ακόμα χειρότερα με τα γραφόμενά της. Η αντίδραση του κόσμου ήταν όμοια με αυτή των Άγγλων. Ρεκόρ σε unfollows μέσα σε ένα τριήμερο, σχόλια που καταδικάζουν τις κοινοποιήσεις του αθηναϊκού μέσου και ένας κοινωνικός διαδικτυακός αναβρασμός για το συγκεκριμένο site. Και σε αυτήν την περίπτωση τίποτα το αθέμιτο δεν συμβαίνει. Οι αναγνώστες αντιλήφθηκαν το ρόλο του μέσου και με την ίδια ηθική κάλυψη πράττουν ανάλογα και αποκλείουν με το δικό τους τρόπο το site.
Θα μπορούσαμε να πούμε πως η κοινωνική δικαιοσύνη ξεκινά να λειτουργεί και στην Ελλάδα. Και αυτό είναι αποτέλεσμα ανθρώπων που σταμάτησαν να βλέπουν μέσα στο πλαίσιο που έχει διαμορφωθεί από τις προηγούμενες γενιές. Είναι ελπιδοφόρο και σίγουρα αποτελεί πράξη ανθρωπισμού. Είναι μια πράξη που κατά ένα μεγάλο ποσοστό υποκινείται από νέους ηλικιακά ανθρώπους, έχοντας ως αποτέλεσμα την απόδειξη ύπαρξης κοινωνικής δικαιοσύνης σε αυτήν την κατηγορία ανθρώπων. Η νέα γενιά αρχίζει να ξυπνά. Η κοινωνική δικαιοσύνη είναι ισχυρότερη από όλες τις άλλες μορφές. Όσο παράξενο και αν ακούγεται όλη αυτήν η κατάσταση με τα unfollows στο συγκεκριμένο μέσο, είναι και η απόδειξη πως η δίψα για ένα καλύτερο αύριο είναι μεγαλύτερη από ποτέ.
Παναγιώτης Δήμος
Τελειόφοιτος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών (Πολιτικών Σπουδών και Διπλωματίας)
Θες να μαθαίνεις πρώτος τα νέα από το TrikalaVoice.gr;
Διαθέσιμο στο Google Play
