Τα προγράμματα για την ηθική εκπαίδευση εμφανίζονται με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα τους μέρες τους, ακόμη και σε κοινωνίες που δε θεωρούνται συντηρητικές.
Σύμφωνα με την κλασική Ελληνική σημασία, η ηθική εμφανίζεται σαν δεξιότητα να αποφασίζει κάποιος ποιο είναι το σωστό και ποιο το λάθος.
Η ηθική αποτελείται από κανόνες, έθιμα, συνήθειες ή αρχές που ρυθμίζουν την μεταξύ των ανθρώπων συμπεριφορά.
Στην καθημερινή ζωή κάθε άτομο ενεργεί σύμφωνα με αυτά που γνωρίζει. Θεωρείται πως συμπεριφέρεται ηθικά όταν οι ενέργειές του είναι σύμφωνες με τους ηθικές έννοιες και αρχές.
Ορισμοί:
- Ηθική: σύνολο αρχών που ορίζουν τι είναι σωστό και τι όχι.
- Ήθος: Προσωπικές αποφάσεις με βάση τη συνείδησή τους
- Ηθική συμπεριφορά: η επίδειξη μιας πράξης που κρίνεται σαν σωστή η λανθασμένη.
- Ηθική ανάπτυξη: η διαδικασία κατά την οποία ένα άτομο αναπτύσσει την ικανότητα να συμπεριφέρεται ηθικά. (Weinberg & Gould, 1995)
Η ηθική διαφέρει από τα συναισθήματα. Κάποιος μπορεί να αισθάνεται άσχημα όταν κάνει κάτι κακό, κάποιος τους τους όχι. Τα συναισθήματα περιέχουν πληροφορίες για τους ηθικές τους αποφάσεις.
Η ηθική δεν είναι Θρησκεία. Κάποιες θρησκείες υιοθετούν υψηλά στάνταρντ ηθικής κάποιες τους δεν καλύπτουν όλα τα θέματα. Η ηθική τους αφορά όλους, η πίστη όχι.
Η ηθική δεν είναι το να ακολουθίες τον νόμο. Ένα καλό νομικό σύστημα βασίζεται σε ηθικές αρχές.
Η ηθική δεν είναι το να ακολουθείς πολιτισμικά αποδεκτές νόρμες. Κάποιοι πολιτισμοί είναι αρκετά ηθικοί. Σε τους τους μπορεί να τίθενται θέματα ηθικής.
Η ηθική δεν είναι επιστήμη. Η επιστήμη περιγράφει το πώς είναι οι άνθρωποι και η ηθική για το πώς πρέπει να πράττουν. Κάτι το οποίο είναι τεχνολογικά εφικτό δεν σημαίνει ότι είναι και ηθικό να γίνει.
Η ηθική συμπεριφορά μαθαίνεται με ενίσχυση, επίδειξη, παρατήρηση και κοινωνική σύγκριση. Μόνο η εκδήλωση τους συμπεριφοράς αποτελεί αντικείμενο αξιόπιστης επιστημονικής διερεύνησης (Bandura, 1977)
Η Ηθική σχετίζεται με τους ηθικές επιλογές τους που μπορεί να είναι: Εύκολες, Δύσκολες, αλλά και Τραγικές (διλημματικές).
Η Ηθική απαιτεί ορισμένες βασικές αξίες:
- Δικαιοσύνη (fairness)
- Τιμιότητα (integrity)
- Υπευθυνότητα (responsibility)
- Σεβασμός (respect)
Τι αποφασίζουμε σε τέτοια διλήμματα;
Ηθικό δίλημμα 1: Οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν αποδεκτό το τραίνο να κάνει παράκαμψη και να σκοτώσει έναν αντί για πέντε
Ηθικό δίλημμα 2: Οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν μη αποδεκτό να σπρώξουν τον παχύσαρκο άνθρωπο για να γλυτώσουν οι πέντε
Ηθικό δίλημμα 3: Οι περισσότεροι άνθρωποι αντιδρούν άμεσα και θεωρούν ηθικά απαράδεκτο να κάνει κάτι τέτοιο ο γιατρός
Πώς αποφασίζουμε σε διλήμματα;
- Η προσέγγιση των δικαιωμάτων (π.χ. να κάνω τους επιλογές μου, να γνωρίζω την αλήθεια)
- Η προσέγγιση τους δικαιοσύνης
- Η προσέγγιση του «κοινού καλού»
- Η προσέγγιση τους αρετής (τι άτομο θα γίνω αν κάνω αυτό?
- Η «ωφελιμιστική» προσέγγιση (έμφαση στο μεγαλύτερο καλό ή στο λιγότερο κακό)
Πόση προσοχή δίνεται από εμάς, τους διδάσκοντες, σε τέτοιες συμπεριφορές;
Με σεβασμό στον μοναδικό ρόλο του κάθε γονέα και στη μοναδικότητα του κάθε παιδιού δημιουργούμε όλοι μαζί δεσμούς ζωής…
Από τα ΚΔΑΠ ΜΑΘΗΣΗ