Αναμφίβολα η φυματίωση αποτελεί ασθένεια που έρχεται από το παρελθόν της Ελλάδας. Οι παλαιότεροι την θυμούνται να «στοιχειώνει» οικογένειες, πιθανόν κάποιοι εξαιτίας της έχασαν συγγενείς και φίλους, ενώ και μόνο το άκουσμά της κάποτε αρκούσε για να προκαλέσει τρόμο.
Στη συνέχεια, με την πρόοδο της επιστήμης σε συνδυασμό με τη σημαντική βελτίωση των συνθηκών ζωής, η συγκεκριμένη αρρώστια άρχισε να φθίνει μέχρι που έφτασε να θεωρείται σχεδόν προς εξαφάνιση.
Μάλιστα, οι τωρινοί σαραντάρηδες – και σίγουρα οι μικρότεροι αυτών – δεν έχουν καμία βιωματική εμπειρία από τη φυματίωση, παρά μόνο μέσα από βιβλία και ταινίες που αναφέρονται στην καθημερινότητα περασμένων δεκαετιών.
Πλέον, όμως, η επανεμφάνιση της φυματίωσης έρχεται να επιβεβαιώσει ότι η ζωή κύκλους κάνει…
Η «απάντηση» σ’ αυτήν την εξέλιξη δεν μπορεί να είναι άλλη από τη σωστή ενημέρωση των πολιτών, η οποία θα πρέπει να συνοδεύεται από την εντατικοποίηση των διαδικασιών ελέγχου και πρόληψης.
Στο πλαίσιο αυτό η larissanet απευθύνθηκε στον Κωνσταντίνο Γουργουλιάνη – Καθηγητή Πνευμονολογίας του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Ιδρυτή και Διευθυντή της Πνευμονολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας – ο οποίος καταθέτει στοιχεία για την κατάσταση όπως αυτή διαπιστώνεται σε τοπικό επίπεδο. Παράλληλα, καταγράφει τη συσχέτιση που έχει η ασθένεια με το προσφυγικό – μεταναστευτικό ρεύμα προς τη χώρα μας, ενώ κάνει ειδική μνεία στα συμπτώματα, όπως και στον τρόπο δράσης, που θα πρέπει να ακολουθεί ο πολίτης.
«Η φυματίωση από τα φοιτητικά μου χρόνια μαθαίναμε ότι μέχρι το 2000 θα είχε εκλείψει. Δηλαδή βλέπαμε τις καμπύλες να κατεβαίνουνε, την επιδημιολογία της φυματίωσης να μειώνεται και να ακολουθεί άλλα νοσήματα όπως η πανώλης, η ευλογιά, άλλες αρρώστιες που ουσιαστικά έχουν εκλείψει ή έχουν περιοριστεί. Αλλά η φυματίωση είναι κοινωνικό φαινόμενο. Δηλαδή δεν είναι μόνο το μικρόβιο που υπάρχει… Ξέρουμε ότι η ιστορία κάνει κύκλους και όταν έχουμε εποχές που υπάρχουν πόλεμοι, μετανάστευση, κακές συνθήκες διατροφής, φτώχεια που οι άνθρωποι αναγκάζονται να κάνουν δυο – τρεις δουλειές, τότε εξαντλείται η άμυνα του οργανισμού και στη μάχη με το μικρόβιο έχει πολλές πιθανότητες να κερδίσει το μικρόβιο» υπογραμμίζει χαρακτηριστικά ο κ. Γουργουλιάνης.
«O Θεσσαλός θα πρέπει να μάθει να ζει με τη φυματίωση… Θα τύχουν περιστατικά στο περιβάλλον του, στην οικογένειά του»
Οι «ηλικίες» της φυματίωσης
Κάνοντας ειδική αναφορά στις ηλικιακές ομάδες, στις οποίες εντοπίζονται τα περισσότερα κρούσματα φυματίωσης, ο Καθηγητής Πνευμονολογίας επισημαίνει πως αφενός είναι νέοι άνθρωποι από 20 έως 30 ετών και αφετέρου ηλικιωμένοι πάνω από 70 – 80 ετών.
Ο Κωνσταντίνος Γουργουλιάνης τονίζει πως και στις δύο ηλικιακές ομάδες – στους ηλικιωμένους σχεδόν σε απόλυτο βαθμό, αλλά και στους νεώτερους – η πλειοψηφία των κρουσμάτων αφορά Έλληνες.
Σε ότι αφορά το «προφίλ» των ασθενών οι νέοι Έλληνες που νοσούν από φυματίωση «είναι άνθρωποι που μέχρι τώρα, στον καιρό της κρίσης, έβγαζαν λίγα χρήματα, αναγκαζόντουσαν να κάνουν δυο δουλειές, δηλαδή να δουλεύουν και νύχτα σε καφετέριες κλπ., ενώ την ημέρα είχαν μία άλλη δουλειά. Επομένως η άμυνα του οργανισμού τους έπεφτε, δεν φρόντιζαν για την υγείας τους, δεν έκαναν προληπτικό έλεγχο».
Το χαρακτηριστικά που έχουν οι νέοι πρόσφυγες – μετανάστες είναι τα εξής: «Μιλάμε για ανθρώπους που έχουν κάνει μήνες μέχρι να φτάσουνε από την Κεντρική Ασία στην Τουρκία και μετά από την Τουρκία να περάσουν στην Ελλάδα… είναι άνθρωποι ταλαιπωρημένοι, αδυνατισμένοι χωρίς να έχουν επαρκή τροφή».
Σχετικά με τους ηλικιωμένους, σύμφωνα με τον κ. Γουργουλιάνη, σκιαγραφούνται ως «άνθρωποι που ζούνε σε χωριά, τα παιδιά τους έχουν μεταναστεύσει στο εξωτερικό ή σε μεγάλες πόλεις, μένουν μόνοι τους, αβοήθητοι, καμιά φορά υπάρχει μια φροντίδα από ανθρώπους που δεν είναι της οικογένειας, οι οποίοι επίσης δεν τρέφονται καλά. Στην περίπτωση των ηλικιωμένων μιλάμε και για συννοσηρότητες – με διαβήτη ή άλλα νοσήματα – εξαιτίας των οποίων πέφτει η άμυνα του οργανισμού».
Ο Διευθυντής της Πνευμονολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας δηλώνει με έμφαση πως «Εγώ, προς το παρών, δεν συμμερίζομαι την αγωνία ότι θα μας κολλήσουν οι μετανάστες. Από τα περιστατικά που έχουμε, κυρίως Έλληνες είναι αυτοί που έρχονται».
«100 νέα περιστατικά στη Θεσσαλία κάθε χρόνο»
Σ’ αυτό το σημείο ο κ. Γουργουλιάνης παραθέτει τα αριθμητικά στοιχεία των κρουσμάτων φυματίωσης τονίζοντας πως «έχουμε περίπου 40 με 50 νέα περιστατικά τον χρόνο», ενώ προσθέτει πως «τα περιστατικά αυτά είναι τα βαρύτερα». Συνεχίζει λέγοντας πως «επειδή ακόμη η φυματίωση είναι στίγμα, ένας επώνυμος Λαρισαίος ή ένας επώνυμος Βολιώτης που δεν έχει σοβαρή φυματίωση, δηλαδή που δεν κινδυνεύει η ζωή του, θα διαλέξει να πάει σε έναν γιατρό, να τον βλέπει εκείνος και να μην το μάθουν όλοι».
Με αυτά ως δεδομένα ο Καθηγητής Πνευμονολογίας εκτιμά ότι «στη Θεσσαλία τα περιστατικά είναι περίπου διπλάσια από όσα φτάνουν στην Πνευμονολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Άρα είναι 100 περίπου νέα περιστατικά τον χρόνο».
«Η φυματίωση έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας και θα συνεχίσει να είναι στη ζωή μας… Η φυματίωση έχει αντανάκλαση στις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες. Δηλαδή αν σταματούσαν αυτά τα προβλήματα δεν θα είχαμε φυματίωση. Αν συνεχίσουν – που βλέπω να συνεχίζονται – προβλέπω αύξηση της φυματίωσης στην Ελλάδα» δηλώνει ο Κωνσταντίνος Γουργουλιάνης.
Σε άλλο σημείο υπογραμμίζει ότι «ο Θεσσαλός θα πρέπει να μάθει να ζει με τη φυματίωση… Θα τύχουν περιστατικά στο περιβάλλον του, στην οικογένειά του» και ζητά «να μειώσουμε τη φοβία για τους μετανάστες».
Πάντως, ο Καθηγητής Πνευμονολογίας στέλνει σαφές μήνυμα να ενταθούν τα μέτρα που έχουν να κάνουν με τους πρόσφυγες και τους μετανάστες σχετικά με την πραγματοποίηση ψηφιακής ακτινογραφίας σε πρώιμο στάδιο, στα νησιά.
Παράλληλα, κάνει ειδική μνεία στον αντιφυματικό εμβολιασμό επισημαίνοντας πως καταργήθηκε από τα σχολεία πριν από περίπου πέντε χρόνια. «Δόθηκε μια οδηγία τότε ότι πρέπει να εμβολιάζονται οι άνθρωποι που έχουν ειδικά προβλήματα όπως τα παιδιά με διαβήτη, τα παιδιά που ζουν σε συνοικίες αθιγγάνων κλπ. Στην πραγματικότητα όμως καταργήθηκε ο εμβολιασμός, δεν έχω εικόνα να γίνονται τέτοια εμβόλια. Πρέπει να το επανεξετάσει η Πολιτεία το συγκεκριμένο θέμα» επισημαίνει χαρακτηριστικά.
«Το βασικό μήνυμα είναι η έγκαιρη διάγνωση, η πρώιμη διάγνωση, να το καταλάβεις από την αρχή. Αλλά είναι οι αντίξοες συνθήκες, οι άνθρωποι αυτοί έχουν συμβιβαστεί με αυτήν την ταλαιπωρία οπότε ξεχνάνε να πάνε στον γιατρό»
Συμπτώματα – Τι να κάνει ο πολίτης
Ο Καθηγητής Πνευμονολογίας αναφέρεται στις ενδείξεις που είναι πιθανόν να καταδεικνύουν ότι υπάρχει φυματίωση: «Η πιο σημαντική ένδειξη για τους ανθρώπους που έχουν φυματίωση είναι ότι αδυνατίζουν. Δεν έχουν όρεξη και αυτό το αποδίδουν σε άλλους παράγοντες της καθημερινότητας.
Μετά το καμπανάκι είναι η αιμόπτυση. Δηλαδή κάποια στιγμή η βλάβη αυτή τρυπάει τον πνεύμονα και βγάζουν αίμα.
Επίσης εμφανίζουν βήχα και κάνουν δεκατική πυρετική κίνηση. Υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν 37,4 – 37,5 για δύο μήνες περίπου».
«Το βασικό μήνυμα είναι η έγκαιρη διάγνωση, η πρώιμη διάγνωση, να το καταλάβεις από την αρχή. Αλλά είναι οι αντίξοες συνθήκες, οι άνθρωποι αυτοί έχουν συμβιβαστεί με αυτήν την ταλαιπωρία οπότε ξεχνάνε να πάνε στον γιατρό» τονίζει ο κ. Γουργουλιάνης.
Εφόσον ο πολίτης εμφανίσει συμπτώματα όπως απώλεια βάρους, βήχα, παρατεινόμενο εμπύρετο, αιμόπτυση τότε ο Καθηγητής Πνευμονολογίας συστήνει «να απευθυνθεί σε έναν πνευμονολόγο. Στη συνέχεια να κάνει μια ακτινογραφία θώρακα, εξέταση mantoux (μαντού) να δει αν έχει εκτεθεί στη φυματίωση. Παράλληλα, να διαπιστώσει από το βιβλιάριό του αν έχει εμβολιαστεί και αν προστατεύεται. Εφόσον όλες οι εξετάσεις είναι αρνητικές τότε απαλλάσσεται και παρακολουθείται».
Συνάμα ο Κωνσταντίνος Γουργουλιάνης στέκεται ιδιαίτερα στη δημιουργία δομών που θα πρέπει να υποστηρίξουν τον έλεγχο του περιβάλλοντος σε περίπτωση που διαπιστωθεί κρούσμα φυματίωσης: «Πρέπει να υπάρχουν δομές, να υποστηρίξουν, να ελέγξουν το περιβάλλον, τους συγγενείς του ασθενούς. Να δοθούν οδηγίες, καθώς και αυτοί θα πρέπει να βγάλουν ακτινογραφίες και να κάνουν την εξέταση μαντού. Να διαλέξουμε τους ανθρώπους που έχουν εκτεθεί, κάποιοι να πάρουν θεραπεία αν έχουν νοσήσει, κάποιοι να λάβουν προφύλαξη για να μην νοσήσουν. Είναι δηλαδή ένα κοινωνικό φαινόμενο που δεν είναι μόνο η διάγνωση, είναι και τα παρεπόμενα, η ενημέρωση του κόσμου».
Κλείνοντας, ο Καθηγητής Πνευμονολογίας στέλνει το εξής μήνυμα: «Θα ζήσουμε με τη φυματίωση, είναι κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα κατά βάση, δεν πρέπει να τρομάζουμε και να φοβόμαστε. Κάποιος στο περιβάλλον μας πιθανόν να βρεθεί με φυματίωση. Παράλληλα, η Πολιτεία θα πρέπει να πάρει όλα τα απαραίτητα μέτρα».
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ HEALTH 2019