Μεσοχώρα Τρικάλων: Φράγμα

Του Σίμου Ανδρονίδη

Τον φετινό Αύγουστο, και πιο συγκεκριμένο το διήμερο 10-11 Αυγούστου, συνεχίζονται οι δράσεις για το γκρέμισμα του φράγματος που έχει δημιουργηθεί στη Μεσοχώρα[1] του νομού Τρικάλων, δράσεις που πραγματοποιούνται καθ’ όλη την ιστορική περίοδο που διανύουμε, συναρθρώνοντας έναν εμπρόθετο ακτιβισμό οικολογικής χροιάς, με την διαμαρτυρία για ένα ευρύτερο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης που περιλαμβάνει ένα ευδιάκριτο ενεργειακό αποτύπωμα, την «δικαιωματική διάσταση» για να χρησιμοποιήσουμε έναν όρο του Γιώργου Μπιθυμήτρη, με μία πρόσληψη της υπάρχουσας κοινωνικοπολιτικής συνθήκης που, αφενός μεν χρησιμοποιεί Μαρξικά εννοιολογικά εργαλεία (‘εκμετάλλευση-απαλλοτρίωση της γης’), αφετέρου δε, δύναται να χρησιμοποιήσει ή αλλιώς, να ασκηθεί στην «άμεση δημοκρατία ως δημιουργική μορφή συγκρότησης κοινωνικών και πολιτικών ομάδων»,  κατά την διαπίστωση της Ελένης Πορτάλιου,   συνιστώντας ένα ιδιαίτερο ‘πείραμα’ κοινωνικής διαμαρτυρίας που θέτει στο επίκεντρο της δράσης του το περιβάλλον, όχι ως ‘αφηρημένη’ έννοια, αλλά ως ίδιο όρο ζωής και διαρκούς διεκδίκησης της.

Το κίνημα που έχει συγκροτηθεί με αφορμή την κατασκευή του φράγματος στη Μεσοχώρα (ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον εγχείρημα καταγραφής των κοινωνικών-παραγωγικών, συμβολικών συνεπειών που επιφέρει η κατασκευή ενός φράγματος σε μία περιοχή, είναι η ταινία μικρού μήκους ‘Το Φράγμα’ του Γιώργου Τελτζίδη), με ‘φορτισμένους’ όρους θέτει τα προτάγματα συλλογικής δράσης, εγγράφοντας στο εσωτερικό του την δυνατότητα μίας συλλογικής κινητοποίησης που δύναται να υπερβεί το χωριό της Μεσοχώρας και τους κατοίκους του που συμμετέχουν στην όλη δράση, απευθύνοντας εγκλήσεις συλλογικής κινητοποιήσεις και σε περιβαλλοντικές συλλογικότητας ανά την επικράτεια, συγκεκριμενοποιώντας πλέον ως ζητούμενο, την αποδόμηση ενός φράγματος που θεωρείται «ταφόπλακα», όπως τονίζεται χαρακτηριστικά για τον ποταμό Αχελώο.

Στην ανακοίνωση για την πραγματοποίηση του διημέρου, αναγράφεται πως: «Μετά τις πολλές μεταλλαγές που υπέστη στο διάστημα τεσσάρων δεκαετιών ο σκοπός των έργων στον άνω ρου του Αχελώου, σήμερα αντιμετωπίζουμε την περιβαλλοντική αδειοδότηση του φράγματος της Μεσοχώρας ως -ανεξάρτητου από την εκτροπή- έργο καθαρά ενεργειακού σκοπού. Κανέναν, όμως, δεν μπορούν να κοροϊδέψουν. Η πρόθεση για αποπεράτωση του φράγματος της Συκιάς και η συντήρηση της σήραγγας εκτροπής του Αχελώου αποκαλύπτουν την κρυφή απόφαση για την τμηματική της ολοκλήρωση. Βάφτισαν «πράσινο» ένα τεράστιο υδροηλεκτρικό φράγμα, το οποίο γίνεται ταφόπλακα του τελευταίου άγριου κομματιού του Αχελώου, αφού από τη Μεσοχώρα και κάτω ο «θεός» ποταμός έχει εγκιβωτιστεί από αλλεπάλληλα φράγματα στα Κρεμαστά, στο Καστράκι, στο Στράτο και στον Ταυρωπό».[2]

Με ευκρίνεια τίθεται το ζήτημα της ιστορικότητας της κατασκευής του φράγματος και, ευρύτερα, του «σκοπού των έργων στον άνω ρου του Αχελώου»,[3] σημαίνεται το επι-γενόμενο πλαίσιο της λειτουργίας του υδροηλεκτρικού φράγματος στη Μεσοχώρα ως πλαίσιο «καθαρά ενεργειακού σκοπού»,  προσδιορίζεται η λεκτική και πολιτική ‘απο-κάλυψη’ της εκτροπής του Αχελώου που, εν προκειμένω, σχετίζεται και με την δυνατότητα λειτουργίας του φράγματος, προσδιορίζοντας παράλληλα όχι την εκκίνηση, όσο την ευρύτητα της φυσικής και τελειωτικής ‘καταστροφής’ του ποταμού, που δύναται να επι-φέρει η λειτουργία του φράγματος, συμπληρώνοντας την εικόνα της ‘καταστροφής’ που ‘έχει όνομα’: ‘Κρεμαστά, Καστράκι, Στράτο και Ταυρωπό,’ φράγματα τα οποία αποκόπτουν τον ποταμό από τις πηγές του.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι «όροι που χρησιμοποιούνται δεν είναι διόλου ουδέτεροι, παρέχοντας τις πρώτες ύλες για τη συγκρότηση συλλογικών ταυτοτήτων», για να παραφράσουμε ελαφρά τον Νίκο Ποταμιάνο: στην περίπτωση του φράγματος στη Μεσοχώρα Τρικάλων, αναδεικνύουν τους όρους και τα χαρακτηριστικά μίας κινητοποίησης που βαπτίζεται ‘πράσινη’ όσο και πολιτική, παρέχουν την πρώτη ύλη για μία οριοθέτηση που επιτελείται αντιθετικά και συγκρουσιακά (ιστορική πλαισίωση) εναντίων όλων όσοι τα τελευταία σαράντα έτη συνέβαλλαν στην καταστροφή του φράγματος και των φραγμάτων και στη σταδιακή καταστροφή του Αχελώου ποταμού που δύναται να προκαλέσει μία «κοινωνική οδύνη», κατά την διαπίστωση του Kidron, προσιδιάζοντας προς την συγκρότηση μίας συλλογικής-κοινωνικής ταυτότητας που λαμβάνει χώρα με άξονα και με ορίζοντα την διάρκεια του περιβαλλοντικού-οικολογικού αγώνα για την αποτροπή της ολοκληρωτικής καταστροφής.

Παρακάτω, η πρόσληψη ή η αναπαράσταση του κοινωνικού-πολιτικού γίγνεσθαι εξειδικεύεται περαιτέρω. «Οι βίαιες και εκτεταμένες ανακατατάξεις στον τομέα της ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των φαραωνικών σχεδίων για εξόρυξη υδρογονανθράκων, δείχνουν πολύ καθαρά ότι ο έλεγχος του τομέα της διαχείρισης της ενέργειας και του νερού αποτελούν βασικό πεδίο δραστηριότητας των κεφαλαιουχικών λόμπι και των υποτακτικών τους κυβερνήσεων».[4]

Υπό αυτό το πρίσμα, η αναπαράσταση μορφών του κοινωνικοπολιτικού διαμέσου του λόγου που υιοθετείται και αρθρώνεται, νοηματοδοτεί το διακύβευμα που είναι η οικονομική-κεφαλαιακή συσσώρευση διαμέσου του «ελέγχου του τομέα διαχείρισης της ενέργειας και του νερού»,[5] εντός του οποίου ενσωματώνεται και η κατασκευή και η λειτουργία του φράγματος στη Μεσοχώρα, προβάλλει ανάγλυφα ως δημόσιος λόγος και ρητορική, εν όψει διημέρου, ένα αντι-ελιτίστικο πρόσημο που δεν διαχωρίζει παρά εναλλάσσει μεταξύ των ‘κεφαλαιουχικών λόμπι’ και των ‘υποτακτικών τους κυβερνήσεων,’ (είναι από τις φορές που, εν καιρώ βαθιά κεφαλαιοκρατικής κρίσης, ένα κοινωνικό κίνημα προσδίδει στον όρο ‘υποτακτικός’ συνδηλώσεις ‘υποταγής’ και ‘υπηρεσίας’), σημασιοδοτώντας μία βίαιη επιτέλεση που, παραπέμποντας στον όρο της «δομικής βίας»  του Kleinman,  που έχει ως άσκηση επί της γης και επί του περιβάλλοντος,  ως μείζονα στόχο την άντληση κέρδους, ορίζοντας τον Κεφαλαιοκρατικό Τρόπο Παραγωγής ως ‘αυτό που είναι’: ‘εκμετάλλευση και συσσώρευση.’

Το τρίπτυχο έλεγχος, διακινδύνευση ολοκληρωτικής περιβαλλοντικής καταστροφής και κέρδος, σχηματοποιώντας ή αλλιώς συμπυκνώνοντας κοινωνικές-πολιτικές ορίζουσες και αναφορές, τίθενται στον αντίποδα (ανταγωνισμός) ενός διαφορετικού οράματος-σχεδίου για το περιβάλλον και για την άγρια ζωή, σχέδιο το οποίο, αναγνωρίζεται επιτακτικά την κρισιακή ιστορική περίοδο, ανασύροντας στη δημόσια σφαίρα την σημασία που αποκτά για τον σύγχρονο καπιταλισμό η κατάτμηση, ιδιωτικοποίηση και εκμετάλλευση της γης, όπως επίσης και για τον ελληνικό κοινωνικοοικονομικό σχηματισμό με φαντασμαγορικά projects να σχεδιάζονται (Ελληνικό), και άλλα, μικρότερου μεγέθους, να υλοποιούνται ήδη, μεταβάλλοντας τις χρήσεις γης, δίχως να εκ-λείπει, από πλευράς κοινωνικών κινημάτων, μία ευρύτερη «ιδεολογική στροφή προς τον οικολογισμό», σύμφωνα με τα λεγόμενα του Λ. Λουλούδη,  αντίληψη που απαντάται και στη δράση των συλλογικοτήτων για την αποδόμηση του φράγματος στη Μεσοχώρα Τρικάλων, στο κίνημα ενάντια στις εξορύξεις υδρογονανθράκων ως το νέο πεδίο κερδοφορίας μερίδων του εγχώριου αστικού συγκροτήματος εξουσίας, στο κίνημα ενάντια στην εγκατάσταση Αιολικών πάρκων στα Άγραφα, εντάσσοντας το περιβάλλον σε μία ευρύτερη στρατηγική δράσης και υπέρβασης, με ορίζουσα τον ανθρώπινο βιό-κοσμο.

Μεταξύ κινηματικών δρώντων και κράτους-κρατικών πολιτικών, προσδιορίζεται το είδος εκείνο της διαμαρτυρίας το οποίο και αποδίδει ιδιαίτερη έμφαση, όχι μόνο σε ό,τι δύναται να συμβολίσει το φράγμα, αλλά και στις προκείμενες μίας διαφορετικής προσέγγισης επί του κοινωνικού-οικονομικού-παραγωγικού μοντέλου που δεν παύει να αναζητείται, δίχως την προβολή ‘πρωτοποριών’ και προαποφασισμένων λύσεων.

 

 

[1] Βλέπε σχετικά, ‘Κι αυτόν τον Αύγουστο στη Μεσοχώρα για τη Διάσωση του Αχελώου 10-11/08,’ Κινηματική Ιστοσελίδα, ‘Βαβυλωνία,’ Ιούλιος 2019, https://www.babylonia.gr/2019/07/27/ki-afton-ton-avgousto-sti-mesochora-gia-ti-diasosi-tou-acheloou-10-11-08/.

 

[2] Βλέπε σχετικά, ‘Κι αυτόν τον Αύγουστο στη Μεσοχώρα για τη Διάσωση του Αχελώου 10-11/08…ό.π.

[3] Βλέπε σχετικά, ‘Κι αυτόν τον Αύγουστο στη Μεσοχώρα για τη Διάσωση του Αχελώου 10-11/08…ό.π.

[4] Βλέπε σχετικά, ‘Κι αυτόν τον Αύγουστο στη Μεσοχώρα για τη Διάσωση του Αχελώου 10-11/08…ό.π.

[5] Βλέπε σχετικά, ‘Κι αυτόν τον Αύγουστο στη Μεσοχώρα για τη Διάσωση του Αχελώου 10-11/08…ό.π.

 Θες να μαθαίνεις πρώτος τα νέα από το TrikalaVoice.gr;