*του Μικέλη Σωτ. Χατζηγάκη
Τι σημαίνει να είσαι πατριώτης σήμερα; Παλαιότερα η απάντηση ήταν λίγο πιο εύκολη. Ο καλός πατριώτης ήταν αυτός που εργαζόταν για την διαφύλαξη των παραδόσεων, του πολιτισμού και της ιστορίας μας – όπως και σήμερα. Πρωτίστως, όμως, ήταν αυτός που έβαζε την στολή και πολεμούσε για την πατρίδα του. Ακόμα και σήμερα πολλές φορές όταν μιλάμε για πατριωτισμό ρωτάμε «αυτός θα πολεμούσε για την Ελλάδα;»
Προφανώς η υψηλότερη ένδειξη πατριωτισμού είναι να δώσεις την ζωή σου για την πατρίδα. Ωστόσο, σήμερα όπως και στο άμεσο μέλλον, αυτό το ερώτημα είναι άκαιρο – ακόμα και τώρα που η Τουρκία έχει αποθρασυνθεί και προκαλεί συνεχώς. Δεν πρέπει να μας ξεγελάει η ψεύτικη επιθετικότητα της η οποία στοχεύει σε διπλωματικούς εκβιασμούς. Με τα σημερινά δεδομένα δεν φαίνεται να έχουμε κάποια στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ της Ελλάδας και κάποιας άλλης χώρας. Επίσης, τις τελευταίες δεκαετίες η Ελλάδα κατάφερε να εισέλθει σε όλα τα κλαμπ των ισχυρών της Δύσης (π.χ. ΕΕ, ΝΑΤΟ), και ως μέλος αυτών πέτυχε, σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό, να θωρακίσει τα σύνορα της.
Οπότε τι σημαίνει να είσαι πατριώτης στην Ελλάδα του 2018; Ο νέος πατριωτισμός (τουλάχιστον όπως το έχω εγώ στο μυαλό μου) πάει αντίθετα στον λαϊκισμό και στον εθνικισμό που διχάζει και φανατίζει τους πολίτες. Δεν ταυτίζει το κόμμα με την Ελλάδα και δεν θεωρεί τους ιδεολογικούς αντίπαλους ως εχθρούς τους που πρέπει να εξοντωθούν. Πατριώτης είναι αυτός που θα ξεπεράσει το μικροπολιτικό του συμφέρον για το καλό της πατρίδας. Ταυτόχρονα, ο νέος πατριωτισμός επιτάσσει να αφιερώσουμε ένα μέρος του χρόνου μας για να συνεισφέρουμε στην κοινωνία – όπως για παράδειγμα αρκετοί δάσκαλοι και καθηγητές κάθονται επιπλέον ώρες, χωρία αμοιβή, στο σχολείο για να βοηθήσουν στην εκπαίδευση των παιδιών μας. Ή όπως πολλοί συμπολίτες μου στα Τρίκαλα πριν λίγα χρόνια έκαναν ουρές για να δώσουν αίμα σε ένα μικρό κορίτσι που το είχε ανάγκη.
Επίσης, νέος πατριωτισμός σημαίνει εθελοντισμός. Σημαίνει εμπλοκή σε εργασίες που θα υποστηρίξουν ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, ανθρωπιστικές δράσεις, κτλ. Παράλληλα, πατριώτης είναι αυτός που δεν παρανομεί αλλά, συγχρόνως, δεν γυρίζει το κεφάλι από την άλλη μεριά όταν βλέπει κάποιον άλλο να παρανομεί. Διακατέχεται δηλαδή από μια συνείδηση συλλογικής ευθύνης που δεν σταματάει στο ατομικό σκέλος.
Ο γνήσιος πατριώτης ασχολείται με τα πολιτικά δρώμενα της χώρας του. Γιατί καταλαβαίνει πως έχει ευθύνη να κάνει την καλύτερη δυνατή πολιτική επιλογή για να βοηθήσει την πατρίδα του.
Το ερώτημα είναι τι οφείλει να κάνει ο καθένας μας ξεχωριστά για να βελτιώσει έστω και ένα μικρό κομμάτι της Ελλάδα. Είτε αυτό αφορά στην πολιτική, είτε σε κοινωνικά ή οικονομικά ζητήματα. Ένα από τα ελάχιστα καλά αυτής της κρίσης είναι ότι «έσπρωξε» ένα κομμάτι πολιτών, και ιδιαίτερα νέων, να σκεφτούν το ρόλο τους και την προσφορά τους στην πατρίδα.
*Ο Μικέλης Χατζηγάκης είναι οικονομολόγος (LSE, Tufts). Σήμερα είναι μεταπτυχιακός φοιτητής στην Σχολή Κέννεντυ του Χάρβαρντ.