Η μακρόχρονη ακαδημαϊκή μου ενασχόληση και επαφή με νέους ανθρώπους, με οδηγούσε συχνά στο ερώτημα: τελικά, οι υψηλών προδιαγραφών νέοι φεύγουν λόγω της κρίσης, ή τους διώχνουμε εμείς με τις συμπεριφορές μας που, ενδεχομένως, και να δημιούργησαν την κρίση;
Πολύ πρόσφατα περπατούσα στο κέντρο των Τρικάλων με έναν από αυτούς τους λαμπρούς νέους που «έφυγε» πριν μερικά χρόνια από την χώρα και τώρα ζει και προοδεύει στο εξωτερικό. Ξαφνικά πέσαμε (στην κυριολεξία) επάνω σε μία πολυτελή Mercedes, ο οδηγός της οποίας αποφάσισε να την παρκάρει σε κεντρικότατο πεζόδρομο έξω ακριβώς από τραπεζικό κατάστημα που βρίσκεται παραποταμίως (βλέπε φωτογραφία).
«Μα πώς είναι δυνατόν ακόμα να γίνονται αυτά, και μάλιστα στα Τρίκαλα που θεωρείται έξυπνη πόλη», αναρωτήθηκε ο εκλεκτός νέος. «Αν γινόταν το ίδιο στη χώρα που ζω», συνέχισε, «η αστυνομία θα λάμβανε δεκάδες τηλέφωνα από το πρώτο λεπτό της παράβασης, στα επόμενα 5 λεπτά το αυτοκίνητο θα είχε απομακρυνθεί, και ταυτόχρονα ο ιδιοκτήτης του θα λάμβανε στο κινητό του ένα τσουχτερό πρόστιμο».
Για να καταλάβουμε όμως την απορία του νέου, ας δούμε πρώτα τι ήταν αυτό που τον έκανε περιζήτητο στο εξωτερικό. Ήταν οι λεγόμενες εκτελεστικές λειτουργίες, η νευρολογική βάση των οποίων εντοπίζεται στον προμετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου, και περιλαμβάνουν: την ικανότητα λήψης αποφάσεων, τον αυτοέλεγχο, την τήρηση κανόνων, την οργάνωση της καθημερινότητας, τη διαχείριση δεδομένων, την επίλυση προβλημάτων και, κυρίως, τον προγραμματισμό δράσεων. Κάποιοι τις έχουν αναπτυγμένες σε μέγιστο βαθμό, και άλλοι σε μέτριο ή μικρό βαθμό. Η πανεπιστημιακή, οικογενειακή ή επαγγελματική επιτυχία εξαρτάται, εν πολλοίς, από το επίπεδο των εν λόγω λειτουργιών.
Δυστυχώς, όμως, οι προικισμένοι με τις συγκεκριμένες λειτουργίες, απλά δεν μπορούν να τις αξιοποιήσουν μέσα σε ένα χαοτικό περιβάλλον. Τους ενοχλεί αφάνταστα να βλέπουν αυτοκίνητα πάνω σε πεζόδρομους ή ποδηλατοδρόμους, θεριακλήδες να πετάνε τα αποτσίγαρά τους στο ποτάμι και νόμους να ξεφυτρώνουν κάθε δεύτερη μέρα. Αισθάνονται «πνιγμένοι», αποσυντονισμένοι, ανίκανοι να προγραμματίσουν, τους «τρελαίνει» η αναξιοκρατία, και έτσι παίρνουν των ομματιών τους και φεύγουν. Πράγματι, μελέτες έχουν δείξει ότι, σε αντίθεση με παλαιότερες εποχές, η πλειονότητα των όσων έφυγαν τα τελευταία χρόνια είναι νέα άτομα υψηλών προδιαγραφών.
Συνεπώς, στο ερώτημα εάν οι (καλοί) νέοι φεύγουν τα τελευταία χρόνια λόγω της κρίσης, ή τους διώχνουμε εμείς με τις συμπεριφορές μας, η απάντηση είναι ξεκάθαρη: τους διώχνουμε εμείς!
Με τα συγχαρητήρια μου στον οδηγό της Mercedes,
Γιάννης Κουτεντάκης
Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
4-12-2019