«Το Πρόγραμμα «Θεσσαλία» 2021-2027 είναι αναμφισβήτητα ένα σημαντικό αναπτυξιακό εργαλείο στο πλαίσιο της Πολιτικής της Συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι ανάγκες όμως της ανασυγκρότησης της Περιφέρειας Θεσσαλίας μετά τις καταστροφικές πλημμύρες του Σεπτεμβρίου 2023 μπορούν να καλυφθούν μόνον κατά ένα πολύ μικρό μέρος τους από αυτό. Κρίνουμε λοιπόν ότι απαιτείται μία συντονισμένη συνεισφορά των Προγραμμάτων στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ καθώς και του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης, προκειμένου να διασφαλίζεται η μέγιστη δυνατή συνέργεια των πόρων που διατίθενται για την ανασυγκρότηση της Θεσσαλίας. Ένας τρόπος που θα μπορούσε να γίνει αυτό θα ήταν η δημιουργία μιας μικρής συντονιστικής δομής των πόρων που διατίθενται για την ανασυγκρότηση της περιοχής, είτε αυτοί είναι συγχρηματοδοτούμενοι ή εθνικοί».
Αυτό το μήνυμα απέστειλε ο Περιφερειάρχης Θεσσαλίας Δημήτρης Κουρέτας, μιλώντας στην 3η Συνεδρίαση της Επιτροπής Παρακολούθησης του Περιφερειακού Προγράμματος (ΠεΠ) «Θεσσαλία» 2021-2027 που πραγματοποιήθηκε στη Λίμνη Πλαστήρα, παρουσία μελών της Επιτροπής και με τη συμμετοχή εκπροσώπων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής και Αστικής Ανάπτυξης(DG REGIO) & Γενική Διεύθυνση Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Κοινωνικής Ένταξης(DG EMPL).
Αρχικά στην εισήγηση του ο πρόεδρος της Επιτροπής, Περιφερειάρχης Θεσσαλίας Δημήτρης Κουρέτας έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για το δημογραφικό και την φυγή των νέων, τονίζοντας μεταξύ άλλων τα εξής: Παρότι είμαστε μία νέα Περιφερειακή Αρχή που ανέλαβε καθήκοντα στην δυσκολότερη ίσως μεταπολεμικά περίοδο για τη Θεσσαλία, γνωρίζουμε πολύ καλά τις σημαντικές και πολυεπίπεδες προκλήσεις που η Περιφέρεια μας αντιμετωπίζει μετά και από τις καταστροφικές πλημμύρες του Σεπτεμβρίου 2023. Και πριν τις πλημμύρες, η Περιφέρεια μας σύμφωνα με την 8η έκθεση για την οικονομική και κοινωνική συνοχή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής βρισκόταν σε «αναπτυξιακή παγίδα», δηλαδή παρουσίαζε οικονομική στασιμότητα. Επίσης, ανήκει σε μία ομάδα 36 Περιφερειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που κινδυνεύουν να πέσουν σε μία «παγίδα» ανάπτυξης ταλέντων στο μέλλον, γιατί βρίσκονται αντιμέτωπες με δημογραφικές προκλήσεις και την φυγή του νεανικού πληθυσμού τους (ηλικίες 15-39). Ο κύριος στόχος μας είναι να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις αξιοποιώντας όλες τις δυνατότητες και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Περιφέρειας μας. Το Περιφερειακό Πρόγραμμα «Θεσσαλία» 2021-2027 είναι ένα από τα βασικότερα χρηματοδοτικά μέσα για την επίτευξη του. Επίσης είναι θετικό ότι η Θεσσαλία επιλέχθηκε μαζί με άλλες 9 Περιφέρειες να συμμετάσχουν σε ένα Πρόγραμμα του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης(ΟΟΣΑ) για την αντιμετώπιση των δημογραφικών προκλήσεων της».
Οι επιδόσεις του Προγράμματος
Ακολούθως ο Δημ. Κουρέτας αναφέρθηκε στο προηγούμενο Πρόγραμμα, το ΠΕΠ 2014-2020, που «κλείνει» ομαλά και με ασφαλές ποσοστό υπερδέσμευσης της τάξης του 108%. «Από το προηγούμενο πρόγραμμα κρατάμε ότι θετικό έγινε. Όσον αφορά στο «Θεσσαλία» 2021-2027, το νέο Πρόγραμμα διανύει ήδη τον δεύτερο χρόνο από την έγκριση του (εγκρίθηκε τον 9ο 2022) και σταδιακά ενεργοποιείται το σύνολο των επιμέρους τομέων του. Με στοιχεία του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος(ΟΠΣ) 15/05/24 η πρόοδος του συνοπτικά έχει ως εξής: Προϋπολογισμός Προγράμματος: 554εκ.€ (553.885.667), Προϋπολογισμός εξειδικευμένων δράσεων: 274εκ.€ (49,5% Π/Υ προγράμματος), Προσκλήσεις: 221 εκ.€ (40% Π/Υ προγράμματος), Εντάξεις: 158 εκ.€ (28,5% Π/Υ προγράμματος), Συμβάσεις: 114 εκ.€ (20,5% Π/Υ προγράμματος), Δαπάνες: 23,3 εκ.€(4,2% Π/Υ προγράμματος). Μεταξύ των 13 Περιφερειακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2021-2027 το Πρόγραμμα βρίσκεται στην 6η θέση αναφορικά με τις εντάξεις, στην 4η αναφορικά με τις Νομικές Δεσμεύσεις και στην 6η αναφορικά με τις Δαπάνες.
Οι προτεραιότητες της Περιφερειακής Αρχής
Σύμφωνα με τον κ. Κουρέτα στο νέο Πρόγραμμα θα δοθεί έμφαση σε δράσεις αντιμετώπισης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. «Ήδη μέχρι σήμερα έχουν διατεθεί 75 εκατομμύρια για παρεμβάσεις σε αναχώματα και ποτάμια, ενώ αυτές τις μέρες θα εκδοθεί νέα Πρόσκληση για καθαρισμούς ποταμών αναχωμάτων, ύψους 42 εκατ. Μέσα στο επόμενο δίμηνο θα ξεκινήσει και η προτεραιοποίηση των έργων αντιπλημμυρικής θωράκισης της Θεσσαλίας, συνολικού προϋπολογισμού 2,5 δις. Εξάλλου η ανθεκτικότητα της Θεσσαλίας, μαζί με το κοινωνικό πρόσωπο και την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, πάνω στην οποία θα πατήσει η Θεσσαλία για να αναπτυχθεί, είναι οι βασικές μας προτεραιότητες. Θα δώσουμε έμφαση επίσης στην ενεργοποίηση των δράσεων ΕΤΑΚ και Επιχειρηματικότητας του Προγράμματος, δράσεων που προϋποθέτουν την ύπαρξη επικαιροποιημένης Περιφερειακής Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης(RIS3). Όσον αφορά τη Διαδικασία Επιχειρηματικής Ανακάλυψης(ΔΕΑ), συνεργαστήκαμε με πολλούς φορείς, πάνω από 50 άτομα δουλέψαν εντατικά και έχουμε αναγνωρίσει τέσσερις κάθετες και τρεις οριζόντιες περιφερειακές προτεραιότητες ως εξής: Αγροδιατροφικό σύμπλεγμα, Μέταλλο, Δομικά Υλικά και Κατασκευές, Τουρισμός-Πολιτισμός, Βιοεπιστήμες, Φάρμακα και Υπηρεσίες Υγείας, Αειφορία, Ανθεκτικότητα και Βιωσιμότητα, Ψηφιακές τεχνολογίες, και συστημικές παρεμβάσεις στο περιφερειακό σύστημα καινοτομίας, χωρική διάσταση της έξυπνης εξειδίκευσης, και ανθρώπινοι πόροι. Είμαστε έτοιμοι να δημοσιεύσουμε πολύ σύντομα τις πρώτες μας προσκλήσεις για το Στόχο Πολιτικής 1 με στόχο οι πρώτες εντάξεις να πραγματοποιηθούν, εκτός απροόπτων λόγω της διαμεσολάβησης του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Κρατικών Ενισχύσεων, εντός 2024. Η πρώτη Πρόσκληση για την οποία έχει ήδη γίνει προδημοσίευση αφορά στην ενίσχυση της εξωστρέφειας των μικρών και πολύ μικρών μεταποιητικών Επιχειρήσεων μέσω της συμμετοχής τους σε εθνικές και διεθνείς εκθέσεις.
Αναλυτική παρουσίαση των δράσεων
Στη συνέχεια η προϊσταμένη της Διαχειριστικής Αρχής Πολυτίμη Γραββάνη παρουσίασε αναλυτικά την πορεία των Δράσεων (άξονες προτεραιότητες) του Προγράμματος Θεσσαλία 2021-27, σημειώνοντας πως «εντός του 2024 θα τρέξει η ενεργοποίηση του Προγράμματος, με τον προϋπολογισμό των προς έκδοση προσκλήσεων να ανέρχεται στα 200εκ.€»
Επιτροπή Περιφερειών
Στην εισήγηση του ο Προϊστάμενος της Διοικητικής Μονάδας Ελλάδας- Κύπρου της Γενικής Διεύθυνσης Απασχόλησης Patrick Paquet εξέφρασε την ικανοποίησή του για την ομαλή μετάβαση που γίνεται από το προηγούμενο ΠΕΠ στο νέο Πρόγραμμα «Θεσσαλία», συνεχάρη την Διαχειριστική Αρχή για την σπουδαία δουλειά που έκανε στο πεδίο, δήλωσε ότι «το Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Ταμείο βρίσκεται σε ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας με τα αρμόδια Υπουργεία, όπως και με τον Γ.Γ. Δημοσίων Επενδύσεων -ΕΣΠΑ Δημ. Σκάλκο για να τρέξουν πιο γρήγορα τα νέα προγράμματα. Έκανε ιδιαίτερη αναφορά στα Κοινοτικά Κέντρα, τα Κέντρα κακοποιημένων γυναικών, στην παροχή αναβαθμισμένων υπηρεσιών υγείας σε κατοίκους απομακρυσμένων περιοχών, όπως στα νησιά. Τέλος κάλεσε την Περιφερειακή Αρχή, ενόψει της ενδιάμεσης αναθεώρησης του Προγράμματος το 2025 να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία και να προχωρήσει σε αναπροσαρμογή των στρατηγικών Δράσεων με στόχο την περαιτέρω στήριξη της Θεσσαλίας. Ο ίδιος δεσμεύθηκε να πιέσει την ελληνική κυβέρνηση για την καλύτερη αξιοποίηση των εθνικών και κοινοτικών δράσεων προς όφελος της Θεσσαλίας.
Στην συνεδρίαση συμμετείχαν εκπρόσωποι από την Εθνική Αρχή Συντονισμού, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο Plus(ΕΚΤ+), το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης(ΕΤΠΑ), όλων των σημαντικών για την ανάταξη και ανάπτυξη της Περιφέρειας Θεσσαλίας Υπουργείων (Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, Υγείας, Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Υποδομών και Μεταφορών, Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής), των αυτοδιοικητικών φορέων, των οικονομικών και κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας των πολιτών, των φορέων που διαχειρίζονται μέρος του Προγράμματος, εκπρόσωποι της Επιτροπής Δημοσιονομικού Ελέγχου (ΕΔΕΛ), της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, του Περιφερειακού Συμβουλίου Έρευνας και Καινοτομίας(ΠΣΕΚ) και των κεντρικών υπηρεσιών διαχείρισης και συντονισμού του ΕΣΠΑ.