Του μαιευτήρα-γυναικολόγου, Αλέξιου Καββαδία
Τα ινομυώματα είναι καλοήθεις όγκοι που αναπτύσσονται στον μυϊκό ιστό της μήτρας.
Το μέγεθος, το σχήμα, καθώς και η εντόπιση των ινομυωμάτων ποικίλλουν. Μία γυναίκα
είναι πιθανό να εμφανίσει ένα ή περισσότερα ινομυώματα, τα οποία μπορεί να
αναπτυχθούν και να μεγαλώσουν σταδιακά ή σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Σε ποια είδη διακρίνονται τα ινομυώματα;
Ανάλογα με το σημείο εντόπισής τους, διακρίνουμε τρεις τύπους ινομυωμάτων:
● Το υπορογόνιο ινομύωμα. Βρίσκεται προς την εξωτερική επιφάνεια της μήτρας,
αναπτύσσεται μέσα στην κοιλιά και μπορεί να πιέζει τα γειτονικά όργανα όπως
την ουροδόχο κύστη και το έντερο.
● Το ενδοτοιχωματικό ινομύωμα. Αναπτύσσεται μέσα στο τοίχωμα της μήτρας.
● Το υποβλεννογόνιο ινομύωμα. Αναπτύσσεται μέσα στην κοιλότητα της μήτρας.
Σε ποιες γυναίκες παρουσιάζονται συχνότερα τα ινομυώματα;
Τα ινομυώματα είναι πιο συχνά σε γυναίκες ηλικίας 30-40 ετών. Στη δεκαετία αυτή
εκτιμάται ότι το 20-40% των γυναικών θα εμφανίσουν ινομυώματα.
Παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη ινομυωμάτων είναι οι εξής:
● Η γενετική προδιάθεση.
● Τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη. Τα ινομυώματα έχουν περισσότερους
υποδοχείς για τις ορμόνες αυτές από το φυσιολογικό μυομήτριο. Για το λόγο αυτό
συνήθως αυξάνονται σε μέγεθος σε γυναίκες που παίρνουν ορμόνες (πχ
αντισυλληπτικά) και συρρικνώνονται μετά την εμμηνόπαυση, όπου έχουμε
μείωση των ορμονών.
● Τέλος, φαίνεται να παίζει ρόλο η διατροφή της γυναίκας, κυρίως όταν είναι
πλούσια σε κόκκινο κρέας και φτωχή σε λαχανικά, όπως και η ηλικία που άρχισε
η περίοδός της (έναρξη περιόδου σε μικρή ηλικία σημαίνει μεγαλύτερο διάστημα
έκθεσης σε ορμόνες).
Τι συμπτώματα παρουσιάζει μια γυναίκα με ινομυώματα;
Τα περισσότερα ινομυώματα δεν προκαλούν συμπτώματα. Τα πιθανά συμπτώματα
ποικίλλουν από γυναίκα σε γυναίκα και εξαρτώνται από το μέγεθος και την εντόπιση του
ινομυώματος στη μήτρα.
Τα συχνότερα συμπτώματα είναι:
● Περισσότερο αίμα στην περίοδο (μηνορραγίες).
● Αιμορραγίες εκτός περιόδου δηλαδή (μητρορραγίες).
● Πόνος και αίσθημα βάρους στην κοιλιακή χώρα.
● Πίεση στο έντερο, η οποία επιφέρει δυσκοιλιότητα και φούσκωμα.
● Δυσκολία στην ούρηση και αυξημένη συχνότητα ούρησης.
Τι είδους επιπλοκές μπορεί να προκύψουν;
● Αναιμία, εξαιτίας της απώλειας αίματος.
● Δυσκοιλιότητα, λόγω πιθανής πίεσης του εντέρου.
● Διαταραχές ούρησης.
● Πόνοι από πιθανή συστροφή του ινομυώματος ή από άσηπτη νέκρωση λόγω
διαταραχής της αιμάτωσης του ινομυώματος.
● Προβλήματα γονιμότητας.
Πώς μπορούν τα ινομυώματα να επηρεάσουν μια εγκυμοσύνη;
Στις περισσότερες περιπτώσεις η παρουσία ινομυώματος δεν εμποδίζει την ανάπτυξη
και εξέλιξη μιας εγκυμοσύνης.
Όμως, τα ινομυώματα που αναπτύσσονται μέσα στην κοιλότητα της μήτρας
(υποβλεννογόνια), μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα στην εμφύτευση του εμβρύου,
υπογονιμότητα και επανειλημμένες αποβολές.
Πιθανώς να χρειασθεί καισαρική τομή όταν το ινομύωμα εμποδίζει την έξοδο του
εμβρύου στο φυσιολογικό τοκετό.
Μπορεί τα ινομυώματα να εξαλλαγούν σε κακοήθεις όγκους;
Ο κανόνας είναι ότι τα ινομυώματα είναι καλοήθεις όγκοι και δεν εξαλλάσσονται σε
κακοήθεια.
Τα λειομυοσαρκώματα είναι κακοήθεις όγκοι της μήτρας και μοιάζουν με ινομυώματα.
Είναι σπάνιοι όγκοι της μήτρας και αναπτύσσονται με γρήγορο ρυθμό. Εάν ο
γυναικολόγος υποψιαστεί ότι υπάρχει έστω και μικρός κίνδυνος για σάρκωμα πρέπει να
γίνεται άμεσα εγχείρηση για αφαίρεση του όγκου.
Η γρήγορη αύξηση του μεγέθους των ινομυωμάτων χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή.
Μπορεί κάτι τέτοιο να συμβαίνει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (λόγω των υψηλών
επιπέδων των οιστρογόνων) αλλά, είναι ανησυχητικό εάν συμβαίνει στην εμμηνόπαυση
(όπου τα επίπεδα των ορμονών μειώνονται).
Σε κάθε περίπτωση που υπάρχουν αιμορραγίες, ελέγχεται και το ενδομήτριο, που είναι
ο ιστός που περιβάλλει την κοιλότητα της μήτρας. Ο έλεγχος γίνεται για την πρόληψη
του καρκίνου του ενδομητρίου και περιλαμβάνει: μέτρηση του πάχους του ενδομητρίου
με υπερηχογράφημα, υστεροσκόπηση και απόξεση ενδομητρίου.
Πως γίνεται η διάγνωση των ινομυωμάτων;
Στη γυναικολογική εξέταση, ο γυναικολόγος ψηλαφά τη μήτρα. Εάν υπάρχουν
ινομυώματα η μήτρα φαίνεται μεγαλύτερη. Τα ινομυώματα φαίνονται αρκετά καθαρά στο
υπερηχογράφημα. Σε λίγες περιπτώσεις χρειάζεται να γίνει μαγνητική τομογραφία.
Χρειάζεται πάντοτε θεραπεία;
Η απόφαση για θεραπεία ή παρακολούθηση πρέπει να εξατομικεύεται. Οι
περισσότερες γυναίκες δεν χρειάζονται καμία θεραπεία, παρά μόνο παρακολούθηση
εφόσον τα ινομυώματα είναι μικρά και δεν προκαλούν προβλήματα.
Υπάρχει θεραπεία με φάρμακα;
Δεν υπάρχουν δυστυχώς φάρμακα που να εξαφανίζουν τα ινομυώματα. Υπάρχει μόνο
μια κατηγορία φαρμάκων που δρουν στον εγκέφαλο και προκαλούν τεχνητή
εμμηνόπαυση. Με αυτόν τον τρόπο μειώνονται τα επίπεδα των οιστρογόνων στη
γυναίκα και συρρικνώνονται τα ινομυώματα, αλλά δεν εξαφανίζονται. Αφού διακοπεί η
χορήγηση του φαρμάκου, επανέρχεται η έμμηνη ρύση και τα ινομυώματα αρχίζουν πάλι
να μεγαλώνουν. Η θεραπεία με τα παραπάνω φάρμακα, που λέγονται GnRH-ανάλογα,
γίνεται μόνο σε ειδικές περιπτώσεις (πχ για να κερδίσουμε χρόνο και να ανατάξουμε μια
σοβαρή αναιμία πριν να προχωρήσουμε σε χειρουργείο).
Χειρουργική αντιμετώπιση ινομυωμάτων
Στις περιπτώσεις εκείνες που τα ινομυώματα προκαλούν προβλήματα, αποφασίζεται η
χειρουργική τους αφαίρεση. Η αφαίρεση των ινομυωμάτων γίνεται κλασσικά με
λαπαροτομία (διάνοιξη των κοιλιακών τοιχωμάτων με νυστέρι) ή σήμερα και
ενδοσκοπικά χωρίς ανοιχτή επέμβαση στην κοιλιά.
Τα υποβλεννογόνια ινομυώματα αφαιρούνται υστεροσκοπικά. Το υστεροσκόπιο είναι
ενδοσκόπιο που προωθείται μέσω του κόλπου, στον τράχηλο της μήτρας και κατόπιν
στην ενδομητρική κοιλότητα.
Τα υπορογόνια και τα ενδοτοιχωματικά ινομυώματα αφαιρούνται λαπαροσκοπικά ή
ανοιχτά.
Η ανάγκη για ανοιχτό χειρουργείο υπάρχει μόνο σε συγκεκριμένα περιστατικά (π.χ.
πολύ μεγάλος αριθμός ινομυωμάτων ή πολύ μεγάλο μέγεθος ή υποψία για κακοήθεια
και ανάγκη για ταχεία βιοψία).
Τη μέθοδο αφαίρεσης των ινομυωμάτων την αποφασίζει ο γυναικολόγος σε συνεργασία
με την ασθενή.
* Αλέξιος Καββαδίας, μαιευτήρας-γυναικολόγος (Συγγρού 28-τηλ. 2431025190)