*του Μικέλη Σωτ. Χατζηγάκη
Μπορεί μια οικονομία και μια χώρα να αναπτυχθεί χωρίς ισχυρή μεσαία τάξη; Αδύνατον. Για αυτό και χώρες που ανήκουν στις ώριμες Ευρωπαϊκές και Δυτικές δημοκρατίες έχουν θέσει ως μια από τις πιο επιτακτικές τους προτεραιότητες το χτίσιμο και την διατήρηση ισχυρής μεσαίας τάξης. Το ίδιο, βέβαια, γίνεται και στις ταχύτερα αναδυόμενες οικονομίες, όπως η Κίνα και η Ινδία. Γιατί και αυτές οι χώρες κατάλαβαν ότι βιώσιμη ανάπτυξη χωρίς μεσαία τάξη δεν μπορεί να υπάρξει.
Αντιθέτως, στην Ελλάδα η μεσαία τάξη βρίσκεται υπό διαρκή διωγμό. Τα μεσαία στρώματα που κανονικά αποτελούν την ραχοκοκαλιά της Ελληνικής κοινωνίας έχουν χτυπηθεί βάναυσα από τις μνημονιακές πολιτικές. Σύμφωνα, μάλιστα, με πρόσφατη έρευνα της «Διανέοσις» πάνω από 700.000 Έλληνες – οι οποίοι πριν την κρίση ήταν μέρος της μεσαίας τάξης – βρίσκονται υπό φτωχοποίηση. Και το ακόμα πιο ανησυχητικό είναι ότι οι γυναίκες πλήττονται περισσότερο. Όσο πιο πολύ, λοιπόν, μια κυβέρνηση χτυπάει την μεσαία τάξη τόσο μεγαλύτερη είναι η βόμβα που βάζει στα θεμέλια της όποιας μελλοντικής ανάπτυξης.
Δεν χρειάζεται, λοιπόν, να ανακαλύψουμε την πυρίτιδα στην χώρα μας. Αρκεί να υιοθετήσουμε ορισμένες πετυχημένες συνταγές άλλων κρατών. Η στιβαρή μεσαία τάξη είναι αδιαμφησβήτητα ένα από τα κλειδιά στα οποία θα βασιστεί η μελλοντική ανάπτυξη της πατρίδας.
Η ισχυρή μεσαία τάξη δεν είναι χρήσιμη μόνο γιατί προκαλεί αύξηση της κατανάλωσης η οποία δίνει σημαντική ώθηση στην οικονομία. Συμβάλλει, επίσης, στην οικοδόμηση των σωστών αρχών και αξιών. Η μέση ελληνική οικογένεια που ανήκει στην μεσαία τάξη μαθαίνει την σκληρή δουλειά στα παιδιά της. Επίσης, βάζει ως προτεραιότητα την μόρφωση των παιδιών της. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε μια προοδευτική επαρχία όπως είναι τα Τρίκαλα δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην μόρφωση και στα γράμματα. Για αυτό άλλωστε και τα Τρικαλινά παιδιά βρίσκονται μεταξύ των πρώτων επιτυχόντων των πανελληνίων εξετάσεων για δεκαετίες. Η Τρικαλινή ανάπτυξη στηρίχθηκε κυρίως σε υπηρεσίες (π.χ. γιατροί, δικηγόροι, λογιστές, έμποροι) οι οποίες παρέχονταν κατεξοχήν από τους εκπροσώπους της μεσαίας τάξης. Ταυτόχρονα, η μεσαία τάξη υποστηρίζει τις φιλελεύθερες δημοκρατικές αρχές, συμμετέχει ενεργά στα δημόσια πράγματα, υιοθετεί το μέτρο και την μετριοπάθεια και αποφεύγει ακρότητες.
Οι νοικοκυραίοι της μεσαίας τάξης, όπως τους περιέγραφε ο Ευάγγελος Αβέρωφ, ήταν έντιμοι και δούλεψαν για να βάλουν μια αποταμίευση στην άκρη. Είναι άνθρωποι που τιμούσαν τις παραδόσεις και τα έθιμα μας. Που σέβονται κανόνες και ιεραρχίες. Η μεσαία τάξη αποτελεί την ραχοκοκαλιά μια κοινωνίας που θέλει να κάνει το μεγάλο βήμα προς την σταθερή και μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Συνεπώς, η προτεραιότητα της κυβέρνησης και των πολιτικών θα πρέπει εστιαστεί στο να στηρίξει την μεσαία τάξη, και όχι να την μαστιγώνει όπως κάνει σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ.
*Ο Μικέλης Χατζηγάκης είναι οικονομολόγος (LSE, Tufts). Σήμερα είναι μεταπτυχιακός φοιτητής στην Σχολή Κέννεντυ του Χάρβαρντ.