Στέφανος Ι. Δεληλίγκας
Ο Πρωτεργάτης του Αγροτικού Κινήματος
Γεννήθηκε στην Πατουλιά Τρικάλων το έτος 1875. Ήταν ανεψιός επ’ αδελφώ του Δημάρχου Τρικάλων Βασιλείου Γ. Δεληλίγκα. Ασχολήθηκε με το αγροτικό κίνημα πολύ πριν από την εξέγερση του Κιλελέρ το 1910. Υπήρξε Γενικός Γραμματέας της Συντονιστικής Επιτροπής των Θεσσαλών Αγροτών που μάχονταν για την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών. Ο Στέφανος Δεληλίγκας υπήρξε ο ιδρυτής του πρώτου Αγροτικού Συλλόγου του νομού Τρικάλων στις 4 Δεκεμβρίου 1917, του οποίου διετέλεσε και πρώτος πρόεδρος αυτού, αξίωμα το οποίο μετέπειτα τίμησαν μεγάλες προσωπικότητες του αγροτικού κινήματος, όπως ο Απόστολος Παγκούτσος, ο οποίος στη συνέχεια εκλέχτηκε Βουλευτής, έγινε δε και υπουργός, ο Τάκης Δεληλίγκας, που διετέλεσε πρόεδρος μέχρι το 1967, που στη συνέχεια καταργήθηκε από την επταετία κ.ά.
Υπήρξε, μαζί με άλλους συναδέλφους του αγρότες, ο οργανωτής του συλλαλητηρίου της Λάρισας που έγινε στις 6 Μαρτίου 1910, όπου και βροντοφώναξε το περίφημο : ‘’Η Γη είναι του Θεού και ανήκει σε όλους τους ανθρώπους’’. Μετά το συλλαλητήριο συνελήφθηκε με άλλους δύο τρικαλινούς συνεργάτες του τον Γρηγόριο Γκαραγκάνη και τον Βασίλειο Τσιακμάκη ως υποκινητές αυτού και οδηγήθηκαν σιδηροδρομικώς στη Λαμία για να δικαστούν.
Ο Στέφανος Δεληλίγκας υπήρξε ο ‘’νονός’’ του Μαρίνου Αντύπα τον οποίο αποκάλεσε ‘’Παπαφλέσσα’’ της Αγροτιάς. Τον χαρακτήρισε δε ως κορυφαίο αγωνιστή του Αγροτικού κινήματος στην Ελλάδα. Δολοφονήθηκε για τις καινοτόμες ιδέες που είχε την εποχή εκείνη για την αγροτική τάξη και για τους αγώνες του για τη δικαίωση των αγροτών.
Δολοφονήθηκε στις 8 Μαρτίου 1907 στον Πυργετό Λάρισας από τον Γιάννη Κυριακό, έμπιστο επιστάτη του μεγαλοτσιφλικά Αριστείδη Μεταξά από το Ομόλιο Λάρισας, όπου και βρίσκεται ο τάφος του.
Όταν ο Μαρίνος Αντύπας ήλθε στη Θεσσαλία, από τους πρώτους που γνώρισε ήταν ο Στέφανος Δεληλίγκας, ο οποίος τον φιλοξένησε στο σπίτι του στην Πατουλιά Τρικάλων.
Το 1901 πραγματοποιείται Πανελλήνιο Συνέδριο Αγροτών στο Ναύπλιο. Σ’ αυτό συμμετείχαν ο Στέφανος Δεληλίγκας και ο Σοφοκλής Τριανταφυλλίδης, ως εκπρόσωποι του Θεσσαλικού Αγροτικού κινήματος. Κατά τη διάρκεια των εργασιών του Συνεδρίου ο Στέφανος Δεληλίγκας έριξε το σύνθημα ‘’Η γη είναι του Θεού και ανήκει σ’ όλους τους ανθρώπους. Τα τυραννικά καθεστώτα γκρεμίζονται μόνο με επανάσταση’’.
Στις 17 Φεβρουαρίου 1910 η Πανθεσσαλική Επιτροπή Αγροτών με κοινή απόφαση η οποία συντάχθηκε στην αίθουσα ‘’Κοινού Θεσσαλών’’ στην Αθήνα, ήλθε σε επαφή με τον τότε πρωθυπουργό Στέφανο Δραγούμη, τους πολιτικούς αρχηγούς των κομμάτων και τον πρόεδρο του Στρατιωτικού Συνδέσμου, στους οποίους και υπέβαλε το αίτημα της απαλλοτρίωσης των τσιφλικιών.
Στις 23 Φεβρουαρίου 1910 συζητείται στη Βουλή το αγροτικό ζήτημα και τέσσερις ημέρες αργότερα, στις 27 Φεβρουαρίου ο αγροτικός κόσμος θρηνεί το πρώτο του θύμα. Πρόκειται για τον αγρότη Χρήστο Σάλτα ή Σαλταγιάννη από το Ανώγειο Καρδίτσας, ο οποίος σκοτώθηκε από πυροβολισμό χωροφύλακα ή από κτύπημα του αλόγου του χωροφύλακα, που είναι και το πιθανότερο.
Οι δίκες της Λαμίας και της Χαλκίδας άρχισαν στις 19 Ιουνίου 1910 και τελείωσαν στις 23 Ιουνίου 1910. Στην πρώτη δίκη κατηγορούμενοι ήταν 25 αγρότες για τα γεγονότα του Κιλελέρ, του Τσουλάρ και της Λάρισας. Τα δυο κακουργιοδικεία στα οποία εκδικάστηκαν οι υποθέσεις αθώωσαν πανηγυρικά όλους τους κατηγορουμένους.
Στις 20 Ιουνίου 1904 δολοφονείται σε μονομαχία ο βουλευτής Τρικάλων Κόκος Χατζηπέτρος, πολέμιος των τσιφλικάδων.
Το 1906 αγρότες και παιδιά αγροτών από τα Μεγάλα Καλύβια ίδρυσαν τον ‘’Γεωργικό Σύνδεσμο Τρικάλων’’ με διοικητικό συμβούλιο απαρτιζόμενο από τους Γεώργιο Σπυρόπουλο, Πρόεδρο, Φώτη Παπανικολάου Γραμματέα και μέλη τους Αντώνη Πρεκατέ, δάσκαλο, Γεώργιο Κοντονάσιο, γιατρό, Νικόλαο Γιουβρή, Στέφανο Δεληλίγκα, Γρηγόριο Γκαραγκάνη, Χρήστο Καρρά, δάσκαλο, Αν. Κατσιμίχα, Αναγνώστη Κολοβό, Ευάγγελο Κούρεντα και Δημ. Ρεντζιλά.
Ένα χρόνο ακριβώς μετά την αιματοχυσία, στις 6 Μαρτίου 1911, στον τόπο της θυσίας, στο σιδηροδρομικό σταθμό Κιλελέρ, έγινε το πρώτο μνημόσυνο πεσόντων από τον Γεωργικό Σύλλογο Φερών (Βελεστίνου).
Μετά τη λήξη των Βαλκανικών πολέμων η κυβέρνηση Βενιζέλου εισήγαγε για ψήφιση στη Βουλή νόμο, ο οποίος απαγόρευε τις εξώσεις των κολίγων από τα τσιφλίκια μέχρι 31 Αυγούστου 1915.
Οριστική λύση στο Αγροτικό ζήτημα δόθηκε, επιτέλους, τον Μάρτιο του 1923 από την τότε επαναστατική κυβέρνηση Πλαστήρα-Γονατά, επικεφαλής της οποίας ήταν ο Θεσσαλός στρατιωτικός και πολιτικός Νικόλαος Πλαστήρας, ο επονομαζόμενος ‘’Μαύρος Καβαλάρης’’.
Το έτος εκείνο (1923) για τους αγώνες του υπέρ των αγροτών και την απελευθέρωση των τσιφλικιών βραβεύτηκε μαζί με τους Δημήτριο Μπούσδρα και Σοφοκλή Τριανταφυλλίδη από τον τότε πρωθυπουργό Νικόλαο Πλαστήρα.
Εν κατακλείδι ο Στέφανος Δεληλίγκας στο βωμό του αγροτικού κινήματος, προκειμένου να δικαιωθούν οι Θεσσαλοί αγρότες, διέθεσε ένα μεγάλο μέρος της ακίνητης περιουσίας του, αλλά και της κινητής του τοιαύτης, αφού την εποχή εκείνη που οι συγκοινωνίες ήταν δύσκολες και οι μετακινήσεις πολυδάπανες, καθ’ όλη τη διάρκεια των αγώνων του διέθετε εξ ιδίων τα έξοδα των μετακινήσεών του. Στη συνοικία Καραμαλή πούλησε 30 στρέμματα στους Αφούς Μαραγκού και 30 στρέμματα στον Απ. Ζάχο.
Τέλος ο Στέφανος Δεληλίγκας πέθανε το 1932 στην ‘’ψάθα’’.
Ονοματοθεσία των ‘’Αγωνιστών ηρώων’’ που μάχονταν
για την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών
Την επιτροπή από το Δήμο Τρικκαίων αποτέλεσαν οι:
Στέφανος Δεληλίγκας, Γεώργιος Σπυρόπουλος, Φώτιος Παπανικολάου, Α. Κολοβός, Α. Βράντζας, Κ. Νταϊλιάνης, Γρηγόριος Γκαραγκάνης, Κ. Μεσιακάρης, Δ. Οικονόμου, Σ. Πανάγος, Χ. Ρεντζιλάς.
Από το Δήμο Παραληθαίων οι: Ευθύμιος Τσιακμάκης, Βασίλειος Τσιακμάκης.
Από το Δήμο Πιαλείων οι: Ευάγγελος Τσιγαρίδας, Ν. Στάθης, Κ. Τσίνας, Α. Μπλάτσας.
Από το Δήμο Καρδίτσας οι: Δημήτριος Μπούσδρας, Ευθύμιος Μπάζης, Φώτιος Καμινιώτης, Κωνσταντίνος Κουκούλης ή Παπαρούνας, Θωμάς Μαλλιώρας, Απόστολος Μανώλης, Νικόλαος Σιώμος, Κωνσταντίνος Ζαφείρης ή Γούτσιος, Ιωάννης Μέλλος, Στέργιος Χρ. Λάππας, Ιωάννης Χρ. Λάππας, Βάϊος Καλτσάς, Χρήστος Παλαιοχωρίτης, Χαράλαμπος Δημακόπουλος, Ν. Τσέας, Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος.
Από το Δήμο Τιτανίου οι: Δημήτριος Έξαρχος, Κωνσταντίνος Παπακυρίτσης, Ευστάθιος Γουλιάνος, Κωνσταντίνος Γκιουλέκας, Ν. Χαλβαντζάρας, Χ. Ρούντος, Π. Παπακωνσταντίνου, Χ. Καλογερόπουλος, Ευάγγελος Ζάχος, Βασίλειος Μπανάσιος, Αντώνιος Τσιαδήμος.
Από το Δήμο Κιερίου οι: Ευάγγελος Πόπωτας, Β. Μπαζάνας, Δ. Τούρτας, Β. Χρυσόμαλλος, Π. Βλόντζος, Νικόλαος Παπασοφόπουλος, Γ. Μπούκουρας.
Από το Δήμο Φύλλου οι: Δημήτριος Παπαδήμος, Αθανάσιος Παπάγγελος, Ματθαίος Γάκης, Θ. Καραμήτρος.
Από το Δήμο Ιθώμης οι: Βασίλειος Φλωρίδης, Α. Αντωνίου.
Από το Δήμο Γόμφων ο: Νικόλαος Μπεμπές.
Από το Δήμο Σελάνων οι: Γεώργιος Πάντος, Γεώργιος Οικονόμου, Ε. Στάμου, Γεώργιος Παπαδόπουλος.
Από το Δήμο Καλλιφωνίου οι: Δημήτριος Αναστασόπουλος, Βασίλειος Παπαδημητρόπουλος, Ιερέας, Σ. Νικολόπουλος, Γ. Αραμπατζής.
Από το Δήμο Φακίου οι: Ιωάννης Περηφάνης, Ν. Λιάτσος.
Από το Δήμο Ογχλήστου οι: Κ. Βλαμούλης, Σ. Νανούλης, Ε. Γκουντέλος, Ι. Κουτσιαντούλης.
Από το Δήμο Αρμενίου οι : Ζήσης Οικονομίδης, Κ. Ψαρράς.
Από το Δήμο Συκουρίου οι: Κ. Βατάλης, Ν. Βαγιούλης, .
Από το Δήμο Ευϊδρίου οι: Ευάγγελος Κομισόπουλος, Στέφανος Τασιόπουλος, Ι. Χρυσόπουλος, Δ. Ρούσος, Χ. Πάτσης, Τ. Τσιάμης.
Από το Δήμο Σκοτούσης οι: Δ. Μπαλατσός, Σ. Παπαδόπουλος.
Από το Δήμο Φερών οι: Ιωάννης Οικονομίδης, Δ. Γιαννακόπουλος.
Όλοι οι παραπάνω υπήρξαν ήρωες και έχουμε υποχρέωση να τους τιμούμε.
Τα παραπάνω στοιχεία είναι από χειρόγραφα από το αρχείο του θείου μου Στέφανου Δεληλίγκα, ο οποίος υπήρξε Γενικός Γραμματέας της Συντονιστικής Επιτροπής Θεσσαλών Αγροτών, που μάχονταν για την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών .
Δημήτριος Γ. Δεληλίγκας
Πρόεδρος Ομοσπονδίας Αγροτικών συλλόγων ‘’Αλληλεγγύη’’ Ν. Τρικάλων
6-3-1993