Σήμερα, στην Παγκόσμια Ημέρα Εξάλειψης του Καρκίνου του Τραχήλου της Μήτρας, αναδεικνύουμε τη σημασία της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης. Αυτός ο καρκίνος, μπορεί να προληφθεί με επιτυχία χάρη στη χρήση του εμβολίου HPV και του Τεστ Παπ. Μάθε περισσότερα στο νέο άρθρο του Βασίλειου Τσιλιώνη, Μαιευτήρα Γυναικολόγου και Επιστημονικού Συνεργάτη του ΙΑΣΩ Θεσσαλίας.
Τεστ Παπανικολάου & HPV εμβολιασμός
Τι είναι το Τεστ Παπ;
- Το τεστ Παπ (ή αλλιώς εξέταση κατά Παπανικολάου) είναι μία εξέταση που ελέγχει την υγεία του τραχήλου της μήτρας. Ο τράχηλος είναι το κατώτερο τμήμα της μήτρας, αυτό που βρίσκεται στον κόλπο
- Δεν είναι εξέταση για καρκίνο. Είναι εξέταση με στόχο την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
Γιατί είναι σημαντικό;
- Με το τεστ Παπ ανιχνεύονται οι δυσπλασίες (αλλαγές στην επιφάνεια) του τραχήλου της μήτρας. Επίσης ελέγχεται η ύπαρξη ή μη του HPV (Ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων).
- Οι δυσπλασίες οφείλονται στον HPV.
- Η ανεύρεση κάποιας δυσπλασίας ΔΕ σημαίνει καρκίνος. Από την πρώτη επαφή με τον HPV μέχρι την ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου της μήτρας πρέπει να περάσουν αρκετά στάδια.
- Συνεπώς η έγκαιρη διάγνωση τους και η αποτελεσματική αντιμετώπιση τους σημαίνει θεραπεία.
Ποιες γυναίκες πρέπει να το κάνουν;
- Όλες οι γυναίκες ηλικίας 21 – 65 ετών.
- Προϋπόθεση η έναρξη των σεξουαλικών επαφών.
- Σε ειδικές περιπτώσεις ο έλεγχος μπορεί να παραταθεί και πέραν των 65 ετών.
Αρκεί το τεστ Παπ για τον ετήσιο γυναικολογικό έλεγχο;
- Όχι. Το τεστ Παπ είναι μία εξέταση πρόληψης για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
- Δεν ανιχνεύει άλλους τύπους γυναικολογικού καρκίνου (ενδομητρίου, ωοθηκών, κλπ)
- Ο ετήσιος γυναικολογικός έλεγχος περιλαμβάνει επίσης την αμφίχειρη γυναικολογική εξέταση, το διακολπικό υπερηχογράφημα των έσω γεννητικών οργάνων και τη ψηλάφηση των μαστών
Μπορεί το τεστ Παπ να διαγνώσει την κολπίτιδα;
- Με το τεστ Παπ ο κυτταρολόγος αναζητά πιθανές δυσπλασίες στα κύτταρα του τραχήλου της μήτρας και όχι μικρόβια.
- Ωστόσο, εάν υπάρχουν μικρόβια στο υπό εξέταση δείγμα, είναι πιθανό ο κυτταρολόγος να το περιγράψει στο συμπέρασμά του.
- Η καλλιέργεια κολπο-τραχηλικού υγρού είναι η ειδική εξέταση που εντοπίζει τις κολπίτιδες.
Πότε πρέπει να γίνει;
- Οι ημέρες της εμμήνου ρύσεως (περιόδου) ΔΕΝ είναι κατάλληλες για τη λήψη του τεστ Παπ.
- Οποιαδήποτε άλλη ημέρα του κύκλου είναι κατάλληλη για τη διενέργεια της εξέτασης.
Πως γίνεται;
- Αν και η διαδικασία της λήψης διαρκεί μόνο λίγα δευτερόλεπτα,ο συνολικός χρόνος που απαιτείται είναι συνήθως 5 λεπτά.
- Η διαδικασία είναι η εξής:
- Αφού αφαιρέσετε τα ρούχα σας από τη μέση και κάτω, κάθεστε στην γυναικολογική καρέκλα.
- Ο ιατρός χρησιμοποιεί ένα εργαλείο που ονομάζεται κολποδιαστολέας προκειμένου να εντοπίσει τον τράχηλο της μήτρας.
- Εάν υπάρχουν εκκρίσεις στο τράχηλο, αυτές αφαιρούνται προσεκτικά με ένα βαμβακοφόροστυλεό (κάτι σαν μακριά μπατονέτα).
- Έπειτα το ειδικό βουρτσάκι (ψύκτρα) εισάγεται στον τράχηλο και περιστρέφεται περίπου 10 φορές προς την ίδια φορά.
- Στη συνέχεια το βουρτσάκι τοποθετείται μαζί με το υλικό με ένα μπουκαλάκι με ειδικό μονιμοποιητικό υγρό.
Είναι επώδυνο;
- Αν και κάποιες γυναίκες παραπονιούνται για μια μικρή ενόχληση, η διαδικασία συνήθως δεν πονάει.
- Πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η συνεργασία με τον ιατρό.
Τι μπορεί να συμβεί μετά το τεστ Παπ;
- Ίσως μετά τη λήψη του τεστ παρατηρήσετε λίγο αίμα στο εσώρουχο. Αυτό δεν είναι ανησυχητικό.
- Σε περίπτωση μεγαλύτερης ροής, όπως αυτή της περιόδου, πρέπει να επικοινωνήσετε με το γυναικολόγο σας.
Επιτρέπεται το τεστ Παπ στην εγκυμοσύνη;
- Η εξέταση είναι απολύτως ασφαλής και μπορεί μα γίνει κανονικά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
- Το έμβρυο δεν επηρεάζεται από τη λήψη τεστ Παπ, καθώς τα κύτταρα συλλέγονται μακριά από τον αμνιακό σάκο όπου «κατοικεί» το μωρό.
Γιατί να εμβολιαστώ έναντι του HPV;
Ο εμβολιασμός έναντι του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) προφυλάσσει κατά 90% από την εμφάνιση των οξυτενών κονδυλωμάτων και των οφειλόμενων στον HPV καρκίνων (τραχήλου της μήτρας, κόλπου, αιδοίου, πρωκτού, πέους και στοματοφάρυγγα).
Γιατί δεν προφυλάσσει 100%;
Δεδομένου ότι ο HPV έχει πολλές διαφορετικές μορφές (διάβασε εδώ σχετικά με τον HPV: https://www.tsilionis.gr/uphresies/molunsi-apo-ton-hpv) δε θα ήταν δυνατό να παραχθεί ένα εμβόλιο, το οποίο να μας προστατεύει έναντι όλων των τύπων του ιού.
Ωστόσο, το εμβόλιο που κυκλοφορεί σήμερα καλύπτει 9 τύπους του ιού, οι οποίοι ευθύνονται για το 90% των προβλημάτων που προκαλεί ο HPV στον οργανισμό μας.
Πως δρα το εμβόλιο;
Το εμβόλιο διεγείρει το ανοσοποιητικό μας σύστημα για την παραγωγή αντισωμάτων έναντι των τύπων του ιού για τους οποίους παράχθηκε.
Όταν μολυνθούμε με τους συγκεκριμένους τύπους του ιού, τα αντισώματα που έχουν παραχθεί (μέσω του εμβολιασμού) ΔΕΝ επιτρέπουν στον ιό να προκαλέσει λοίμωξη στον οργανισμό. Προϋπόθεση αποτελεί ο εμβολιασμός να έχει διενεργηθεί πριν την έκθεση μας στους συγκεκριμένους τύπους του ιού.
Δηλαδή το εμβόλιο περιέχει DNA του ιού HPV;
Όχι!
Το εμβόλιο εμπεριέχει κάποιες ουσίες που μοιάζουν με το εξωτερικό περίβλημα του ιού και ονομάζονται VLPs (Virus Like Particles).
Οι ουσίες αυτές παράγονται στο εργαστήριο και ΔΕΝ απομονώνονται από τον ιό.
Ο οργανισμός μας εντοπίζει αυτές τις ουσίες και παράγει αντισώματα έναντι αυτών.
Όταν ο οργανισμός μας έρθει σε επαφή με τον ιό, τα αντισώματα που έχουν παραχθεί επιτίθενται στον ιό αφού το εξωτερικό του περίβλημα περιέχει πρωτεΐνες, οι οποίες μοιάζουν με τα VLPs.
Πότε πρέπει να εμβολιαστώ;
Οι ιδανικές ηλικίες εμβολιασμού για κορίτσια και αγόρια είναι από 9 έως 12 ετών.
Οι λόγοι για τους οποίους προτείνονται οι ηλικίες αυτές είναι:
- Έχει αποδειχθεί ότι σε αυτό το ηλικιακό εύρος ο οργανισμός μας παράγει περισσότερα αντισώματα συγκριτικά με μεγαλύτερες ηλικίες
- Δεν έχουν ξεκινήσει οι σεξουαλικές επαφές
Δηλαδή δε μπορώ να εμβολιαστώ εάν έχω ήδη ξεκινήσει τις σεξουαλικές επαφές;
Ο εμβολιασμός συστήνεται ακόμη και μετά την έναρξη των σεξουαλικών επαφών.
Το γεγονός ότι είστε ήδη σεξουαλικά ενεργείς ΔΕ σημαίνει ότι έχετε μολυνθεί από τον HPV.
Ακόμη κι αν έχετε μολυνθεί από κάποιον τύπο του ιού, το εμβόλιο σας προφυλάσσει από τους υπόλοιπους.
Επιπλέον, το εμβόλιο συστήνεται για γυναίκες και άντρες μέχρι 45 ετών.
Πρέπει να εξετασθώ για τον HPV πριν κάνω το εμβόλιο;
Όχι!
Ακόμη κι αν έχετε μολυνθεί από κάποιον τύπο του ιού, το εμβόλιο σας προστατεύει για τους υπόλοιπους τύπους.
Επιπλέον, η πιθανότητα να έχετε μολυνθεί και από τους 9 τύπους που σας προστατεύει το εμβόλιο είναι σχεδόν μηδενική.
Πόσες δόσεις του εμβολίου πρέπει να κάνω;
Τα παιδιά που θα εμβολιασθούν έως και την ηλικία των 14 ετών χρειάζονται 2 δόσεις του εμβολίου με μεσοδιάστημα 6-12 μηνών.
Όσοι θα εμβολιασθούν από την ηλικία των 15 κι έπειτα χρήζουν 3 δόσεων. Η δεύτερη δόση θα πρέπει να γίνει 2 μήνες μετά την πρώτη, ενώ η τρίτη δόση θα πρέπει να γίνει 6 μήνες ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΔΟΣΗ.
Τι γίνεται εάν ξεχάσω μία δόση;
Στην περίπτωση που παραλειφθεί μία δόση, τότε συστήνεται η δόση που παραλείφθηκε να γίνει μόλις το συνειδητοποιήσετε.
Εάν δεν έχετε κάνει τη δεύτερη δόση εγκαίρως και πλησιάζει ο καιρός να γίνει η τρίτη δόση, τότε θα διενεργηθεί η δεύτερη δόση και η τρίτη δόση θα καθυστερήσει κατά 3 μήνες.
Σε κάθε περίπτωση, εάν ξεχάσετε κάποια δόση, καλό είναι να μιλήσετε με τον ιατρό σας.
Ποιες είναι οι παρενέργειες του εμβολίου;
Η πιο συχνή παρενέργεια του εμβολίου είναι η ερυθρότητα και η ενόχληση στο σημείο της ένεσης.
Δεν έχουν αναφερθεί σοβαρές παρενέργειες για το συγκεκριμένο εμβόλιο.
Εφόσον έχω εμβολιασθεί γιατί πρέπει να συνεχίσω να κάνω το Τεστ Παπανικολάου;
Το εμβόλιο μας προστατεύει από τους κυριότερους, αλλά όχι από όλους τους τύπους του HPV που δύναται να προκαλέσουν καρκίνο.
Μπορεί να έχετε μολυνθεί από κάποιον τύπο του ιού πριν εμβολιασθείτε (εφόσον εμβολιασθήκατε μετά την έναρξη των επαφών).
Κάποια είδη καρκίνου (π.χ. του τραχήλου της μήτρας) συνήθως δεν έχουν συμπτώματα. Το τεστ Παπανικολάου μας βοηθά να αναγνωρίσουμε τα κύτταρα που έχουν αρχίσει να αλλάζουν πριν γίνουν καρκινικά.
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας μπορεί να προληφθεί, αρκεί να εντοπισθούν εγκαίρως τα προκαρκινικά κύτταρα.
Τσιλιώνης Βασίλειος Μαιευτήρας Γυναικολόγος Επιστημονικός Συνεργάτης ΙΑΣΩ Θεσσαλίας