Του Γεωργίου Παπασίμου
Δέκα χρόνια ακριβώς συμπληρώθηκαν από την παταγώδη οικονομική κατάρρευση της «Lehman Brothers» στις Η.Π.Α., τον Σεπτέμβριο του 2008. Κατάρρευση, που ήταν η αρχή του ξηλώματος ενός διογκωμένου χρηματοπιστωτικού «τέρατος», που εξαπλώθηκε βιαίως από τις Η.Π.Α. σε όλο τον πλανήτη. Για να περισωθεί, τότε, αυτό το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό – ασφαλιστικό σύστημα από τα τοξικά ομόλογα, διοχετεύτηκαν γιγαντιαία ποσά από τα Κράτη προς τις τράπεζες, οι οποίες, στην συνέχεια, όταν ορθοπόδησαν, μετέτρεψαν τα Κράτη – δανειστές τους σε οικονομικά υποχείριά τους, λόγω της υπερχρέωσης.
Η κρίση του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος, στα δέκα χρόνια που ακολούθησαν, όχι μόνο δεν έσβησε και παραμένει ενεργή, αλλά διόγκωσε τις «κακοήθειες», με την τρομακτική συσσώρευση του παγκόσμιου πλούτου σε όλο και λιγότερα χέρια, διαλύοντας, έτσι, οριστικά και τους ψευδεπίγραφους μύθους περί του «τέλους της Ιστορίας του Ανθρώπινου Γένους».
Αν κανείς επιχειρήσει να προβεί σε έναν απολογισμό των συνεπειών της κρίσης αυτής, θα διαπιστώσει τις τρομακτικά αρνητικές συνέπειες σε όλους τους τομείς της ανθρωπότητας, δικαιώνοντας, έτσι, τον τίτλο του άρθρου, περί «μαύρου τοτέμ» του καπιταλισμού.
Σε επίπεδο οικονομικής δραστηριότητας, έχουμε την πλήρη επικράτηση του χρηματοπιστωτικού τομέα, σε σχέση με τον παραγωγικό, την συσσώρευση του πλούτου σε πολύ λίγους, την μετατροπή των διαχειριστών του χρήματος σε απρόσωπα παγκόσμια «αφεντικά», απέναντι σε Κράτη και κοινωνίες, που, ήδη, βιώνουν τις τρομακτικές ανισότητες και την έλλειψη ικανής ρευστότητας εξαιτίας της υπερχρέωσής τους, αφενός, για να σωθεί ο χρηματοπιστωτικός τομέας κατά την έναρξη της κρίσης το 2008 και, αφετέρου, λόγω της μεταφοράς της παραγωγικής βάσης από την Δύση στην Ανατολή (Κίνα κ.λπ.), καθόσον, προκειμένου να συντηρηθούν στοιχειωδώς οι κοινωνικές δομές, απαιτείται δανεισμός.
Η εξέλιξη αυτή του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος θυμίζει ολοένα και περισσότερο αναλογικά, την διαδικασία της «πρωταρχικής συσσώρευσης», όπου σύμφωνα με τον Μάρξ, κυριαρχούσε η βίαιη απόσπαση των πληθυσμών από τα μέσα διαβίωσής τους. Σήμερα, κυριαρχεί η στρατηγική της συσσώρευσης μέσω «υφαρπαγής» με την οποία ο παγκόσμιος καπιταλισμός προσπαθεί να αμβλύνει τις κρίσεις υπερσυσσώρευσης και της μείωσης του ποσοστού κέρδους, που τον ταλαιπωρούν από την δεκαετία του ’70 και, πλέον, έχουν γιγαντωθεί, εξαιτίας της διόγκωσης του χρηματοπιστωτικού τομέα. Πρόκειται για σοβαρή και ανήκεστο μετάλλαξή του, ο οποίος, χωρίς έλεγχο, ενισχύει συνεχώς τα φεουδαρχικά του χαρακτηριστικά, δηλαδή τον έλεγχο της παγκόσμιας οικονομίας από ελάχιστους ανθρώπους ή πολυεθνικές, που είναι σε θέση να διαλύουν κοινωνίες και Κράτη.
Οι αποκαλύψεις των λεγόμενων «Panama Papers» αποτύπωσαν κατ’ ελάχιστον την σημερινή κατάληξη του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος και τον τεράστιο «νεκρό» πλούτο, που αποθηκεύεται, εκτός από τους εμφανείς παγκόσμιους «φεουδάρχες» – καπιταλιστές, με τις τεράστιες προσωπικές περιουσίες, που κάθε χρόνο δημοσιεύονται και αντιστοιχούν στο ΑΕΠ πολλών Χωρών, και σε τραπεζικούς λογαριασμούς εξωχώριων εταιριών ή «οχήματα ειδικού σκοπού», που βρίσκονται σε εξωτικές τοποθεσίες – «φορολογικούς παραδείσους». Ευφυώς η κατάσταση αυτή ονομάστηκε από κάποιους ως «καπιταλισμός εκτός νόμου».
Σε επίπεδο πλανητικής ηγεμονίας, η κρίση αυτή συνέπεσε με την έναρξη της παρακμής της Αμερικανικής παγκόσμιας ηγεμονίας, περίοδο, όπου εύστοχα έχει χαρακτηρισθεί από τον Giovanni Arrighi, ως το «φθινόπωρο των ηγεμονιών». Σε αυτή την περίοδο του «φθινοπώρου», ιστορικά από την εμφάνιση του καπιταλισμού στην Ευρώπη, τον 15ο αιώνα (περίοδος ισχύος των Ιταλικών πόλεων) συνυπάρχουν έντονες γεωπολιτικές ανακατατάξεις, λόγω της εμφάνισης νέων επίδοξων δυνάμεων με παγκόσμια ισχύ, σε συνδυασμό με την όξυνση της οικονομικής κρίσης, εξαιτίας του έντονου ανταγωνισμού των πόλων του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος.
Εάν για τον παγκόσμιο καπιταλισμό η κρίση του 2008 αποτελεί το «μαύρο τοτέμ», για την Ελλάδα, που αποτέλεσε τον «αδύναμο κρίκο» του συστήματος, η κρίση αυτή υπήρξε το μεγαλύτερο «τραύμα» στη Νεώτερη Ιστορία της, εμφανίζοντας στο προσκήνιο τις πολλαπλές στρεβλώσεις του «νόθου» περιφερειακού καπιταλιστικού σχηματισμού της. Με «κλεπτοκρατική» οικονομική ολιγαρχία, στη θέση της αστικής τάξης Δυτικού τύπου, με την διαφθορά καθ’ ύψος και κατά μήκος όλων των θεσμών και των «αρμών» του συστήματος και με πολιτικό προσωπικό, που μετατράπηκε σε «οργανικό τμήμα» αυτής της παθογόνου καταστάσεως, η βύθιση της Χώρας ήταν θέμα χρόνου και συγκυρίας. Η μετατροπή της σε «αποικία χρέους», με πλήρη αδυναμία αντιστροφής αυτής της κατάστασης, παρά τα «φληναφήματα» των σημερινών διοικούντων, αποτελεί μια οδυνηρή «καθίζηση» του Ελληνισμού, άδικη και ταπεινωτική για τον Ελληνικό Λαό.