Στο βιβλίο φαντασίας του 1896 του Χ. Τζ. Γουέλς αναλύεται με προφητικό τρόπο ο,τιδήποτε συνέβη στον πλανήτη τον αμέσως επόμενο αιώνα. Η άνοδος του φασισμού τη δεκαετία τους 30, η πτώση του γερμανικού μιλιταρισμού, ο λαϊκισμός και η πολιτική χειραγώγηση της κοινωνίας, η δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ακόμα και η σεξουαλική απελευθέρωση των φιλελεύθερων κοινωνιών. Αυτό που αναλύεται και προβλέπεται στο εν λόγω μυθιστόρημα δεν είναι άλλο από ένα όπλο μαζικής καταστροφής το οποίο αφορά την πυρηνική ενέργεια και την ατομική βόμβα.
Μπορεί οι απανταχού λογοτεχνολάγνοι να θεωρούν το 1984 του Όργουελ ως τη «βίβλο» της μελλοντολογίας, αλλά η ακρίβεια του Γουέλς στις προβλέψεις ξεπερνά κάθε όριο. Πως συγχέεται όμως με την τωρινή κατάσταση στην Ουκρανία; Όλη αυτή μακρά εισαγωγή για να φτάσω στο συμπέρασμα πως η λογοτεχνία αυτού του είδους μπορεί να μεταφερθεί αρκετές φορές στην πραγματικότητα. Ο κόσμος για μία ίντσα που υποσχέθηκε ο Μπέικερ στον Γκορμπατσώφ πως δεν θα πλησίαζε το ΝΑΤΟ στο Κρεμλίνο, βρίσκεται μισό βήμα πριν από την ολέθρια πυρηνική καταστροφή.
Ας ηρεμίσουμε. Είμαστε αρκετά μακριά από τον πυρηνικό όλεθρο και την μαζική καταστροφή πρωτευουσών γιατί πολύ απλά δεν συμφέρει κανέναν. Δεν είμαστε εδώ για να αναλύσουμε ποιος ευθύνεται για την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Κατά τη δική μου άποψη ο ρωσικός αναθεωρητισμός και όχι η «ίντσα», αλλά προσωπικά θέλω να αραδιάσω τις σκέψεις μου σχετικά με το φόβο που διαχέεται καθημερινά σε media και social media σχετικά με τον πυρηνικό πόλεμο.
Σκεφτείτε πως βγαίνει η είδηση πως η ρωσική πλευρά (διότι συνεχώς αυτή η πλευρά απειλεί για το συγκεκριμένο), πατάει το «κουμπί» και τα πυρηνικά παίρνουν το δρόμο για την πρωτεύουσα του Κιέβου. Οι ζημιές ανυπολόγιστες, οι χαμένες ανθρώπινες ζωές εκατοντάδες χιλιάδες, και μια περιοχή πολλών χιλιομέτρων εντελώς ισοπεδωμένη. Στην περίπτωση που η Δύση δεν απαντήσει με το ίδιο νόμισμα (που θα διαβάσετε παρακάτω), η Ουκρανία συνθηκολογεί και η Ρωσία αναλαμβάνει να ανοικοδομήσει το Κίεβο από την αρχή, να αναστυλώσει την ουκρανική οικονομία από την αρχή και να περάσουν δεκαετίες, μέχρι το Κίεβο, αλλά και όλες οι περιοχές που λαβώθηκαν από τον πόλεμο, να επιστρέψουν στην κανονικότητα της προπολεμικής περιόδου. Με νούμερα δεν μπορώ να μιλήσω, αλλά είμαι αρκετά σίγουρος πως οικονομικά συμφέρει τη Ρωσία να επιμένει σε ένα διαρκή πόλεμο και να πιέζει με αυτόν τον τρόπο τις οικονομίες και τις κοινωνίες της Δύσης, παρά να λήξει τον πόλεμο με μια τέτοια περίπτωση.
Στην περίπτωση όμως που η Δύση απαντήσει με το ίδιο νόμισμα τι θα συμβεί; Αν δηλαδή η Δύση πατήσει την ίδια ώρα το «κουμπί» και στείλει και τα δικά της πυρηνικά προς την ρωσική πλευρά, αλλά και σε όλες τις περιοχές που είναι φιλικά προσκείμενες προς το Κρεμλίνο. Σκεφτείτε ότι είπαμε παραπάνω να συμβαίνει για το Κίεβο σε μια πυρηνική καταστροφή, να συμβαίνει κυριολεκτικά για ολόκληρο τον πλανήτη. Η Νέα Ζηλανδία (πιθανώς) να είναι το μοναδικό μέρος στον πλανήτη που δεν αποτελεί στόχο πυρηνικών και γι’ αυτό δεν είμαι σίγουρος. Στην συγκεκριμένη περίπτωση λοιπόν έχουμε την Αμοιβαία Μαζική Καταστροφή (Mutually Assured Destruction) και ο συγκεκριμένος όρος δεν μπορεί να είναι πιο ξεκάθαρος. Δεν κερδίζει κανείς. Χάνουν όλοι. Πέφτουν οι κυβερνήσεις, καταστρέφονται οι πρωτεύουσες, εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκουν το θάνατο. Ποιο το νόημα να συμβεί άλλωστε, όταν δεν συνέβη σε άλλες εποχές όταν η κατάσταση ήταν πολύ πιο νοσηρή και δεν υπήρχε κανένα (ή σχεδόν κανένα) νομικό πλαίσιο στην ανάπτυξη και τη χρήση πυρηνικών όπλων.
Δεν υπάρχουν θερμοκέφαλοι σε καμία από τις δυο πλευρές. Μπορούμε όμως να αναλύσουμε και να σκεφτούμε δεκάδες λόγους που στην Ουκρανία γίνεται πόλεμος για παραπάνω από 1.000 μέρες πλέον. Η δική μου άποψη δεν συμβαδίζει με τις επίσημες δηλώσεις του Κρεμλίνου ανά περιόδους. Δεν γίνεται ο πόλεμος για την ίντσα. Πρώτα απ’όλα επειδή δεν έστεκε ποτέ η ίντσα νομικά. Στην πτώση της ΕΣΣΔ δεν υπεγράφη κάτι τέτοιο. Ο διαρκής πόλεμος και οι διαρκείς απειλές από πλευράς Ρωσίας αφορούν (ξαναλέω) τον ρωσικό αναθεωρητισμό. Η Ρωσία είναι τεράστια δύναμη, ένας γιγαντιαίος παίχτης μέσα στο διεθνές σύστημα. Παρόλα αυτά κανείς αξιωματούχος της Ρωσίας δεν θα ρίσκαρε να διεξάγει συμβατό πόλεμο (με την προϋπόθεση πως δεν θα χρησιμοποιηθούν πυρηνικά) με το ΝΑΤΟ, από τη στιγμή που το ΝΑΤΟ συγκεντρωτικά έχει κυριολεκτικά 7 (τουλάχιστον) φορές περισσότερες δυνάμεις. Πρακτικά μόνο η Βόρεια Κορέα έστειλε έμψυχο δυναμικό σαν βοήθεια στη ρωσική πλευρά και οι BRICS είναι σε πολύ αρχικό στάδιο για να θεωρούν αντίπαλο δέος του ΝΑΤΟ, ενώ φαίνεται να αποτελούν περισσότερο οικονομική ένωση, παρά στρατιωτική.
Ο διαρκής πόλεμος στην Ουκρανία διαλύει όχι μόνο τις οικονομίες της Ευρώπης, αλλά και την κοινωνική συνοχή καθώς η ακροδεξιά έχει πάρει ανοδική πορεία σε πολλές χώρες της Ευρώπης (και στην Ελλάδα). Ο ίδιος ο αναθεωρητισμός στον οποίο αναφέρθηκα παραπάνω, καθώς επίσης και όπως υποδεικνύει η ρητορική της Ρωσίας σε συνδυασμό με το σκοινί που όλο και τραβιέται, φέρνουν κατά τη γνώμη μου τον πλανήτη σιγά σιγά ξανά σε ένα διπολικό σύστημα, τουλάχιστον στον στρατιωτικό τομέα. Ο πολυπολισμός με τις πολλές διάσπαρτες δυνάμεις να αλληλεπιδρούν στο διεθνές σύστημα, δείχνει να μειώνεται. Μένει να δείξει πως θα εξελιχθεί η κατάσταση.
Εν τέλει, θεωρώ απίθανη την πιθανότητα χρήσης πυρηνικών όπλων από τις δύο πλευρές για τους λόγους που αναφέρθηκα παραπάνω. Ποτέ όμως αυτή η πιθανότητα δεν είναι μηδαμινή. Η σιγή ιχθύος από τον Ντόναλντ Τραμπ και την ομάδα του μπορεί να υποδεικνύει δύο και μόνο όψεις που βρίσκονται στο ίδιο νόμισμα. Είτε ξέρει πώς μπορεί να τελειώσει τον πόλεμο και περιμένει να αναλάβει για να το κάνει, είτε δεν ξέρει πώς να το κάνει με αποτέλεσμα να μην μπορεί να εκπληρώσει τις προεκλογικές του υποσχέσεις. Ο χρόνος θα δείξει.
Υ.Γ Προσοχή σε τηλεοπτικούς «ανταποκριτές» και των πλευρών που παρουσιάζουν ως ρεπορτάζ τις ουκρανορωσικές προπαγάνδες.
Υ.Γ2 Δεν χρειάζεται να πάρετε αλεύρι από τώρα. Αν γίνει πυρηνικός πόλεμος και τότε πανάκριβο θα είναι.
Δήμος Παναγιώτης
BSC Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών ΠΑΜΑΚ
MSC International Relations, Strategy and Security NUP