Τα τελευταία χρόνια η σχολική βία και ο σχολικός εκφοβισμός (bullying) βρίσκονται στο επίκεντρο του εκπαιδευτικού, κοινωνικού και επιστημονικού ενδιαφέροντος όπως προκύπτει από τις εκδηλώσεις, τα ρεπορτάζ στα ΜΜΕ και τις επιστημονικές έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια. Οι έννοιες «σχολική βία» και «σχολικός εκφοβισμός» (bullying) δεν ταυτίζονται όπως λανθασμένα χρησιμοποιούνται σήμερα στη σχετική συζήτηση. To bullying, για να χρησιμοποιήσω κι εγώ τον όρο όπως έχει επικρατήσει, είναι η συστηματική βία, δηλαδή η βία που διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, χαρακτηρίζεται ανισορροπία δύναμης μεταξύ του «θύτη» και του «θύματος» και προκαλείται σκόπιμα, δηλαδή με πρόθεση. Ακόμη, θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι το bullying αφορά μόνο τους μαθητές και όχι τους ενήλικες όπως εσφαλμένα, επίσης, χρησιμοποιείται.
Η πλειονότητα των ερευνών δείχνουν ότι η σχολική βία και ο εκφοβισμός είναι περιορισμένης έκτασης και εκδηλώνονται με ήπιες μορφές. Προς τι λοιπόν η όλη ανησυχία; θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς. Ο προβληματισμός και η ανησυχία που εκδηλώνουν εκπαιδευτικοί, γονείς, επιστήμονες, κ.λπ. οφείλεται στο γεγονός ότι δεν έχει σημασία αν οι μαθητές που είναι αποδέκτες βίας και εκφοβισμού («θύματα») είναι 2, 5, 10 ή 20 μαθητές, αλλά ότι όλοι μαθητές πρέπει να νιώθουν ασφαλείς στο σχολείο τους. Ούτε ένας μαθητής δεν πρέπει να είναι «θύμα» βίας και εκφοβισμού.
Το ζητούμενο στη συζήτηση για την αντιμετώπιση της σχολικής βίας και του εκφοβισμού είναι η αντιμετώπισή τους. Τι κάνουμε για να αντιμετωπίσουμε με αποτελεσματικό τρόπο τη σχολική βία και τον εκφοβισμό; Πρακτικές με τιμωρητικό χαρακτήρα, όπως η τιμωρία και η αποβολή αντί να μειώνουν τη βία, την αυξάνουν. ‘Αλλωστε, ακόμη και οι μαθητές/«θύματα», δεν θέλουν να τιμωρηθεί ο συμμαθητής τους/«θύτης» -γι αυτό και σε αρκετές περιπτώσεις δεν αναφέρουν το περιστατικό- αλλά να σταματήσει να υφίσταται. Πράγματι, όπως προκύπτει και από τις σχετικές έρευνες, οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί θεωρούν ότι ο διάλογος και η συζήτηση αποτελούν τις πιο κατάλληλες πρακτικές για την αντιμετώπιση της βίας και του εκφοβισμού, αλλά, συνήθως, δεν επιφέρουν τα αποτελέσματα που θα ήθελαν. Αυτό συμβαίνει γιατί ο διάλογος δεν γίνεται σε ένα δομημένο και ασφαλές πλαίσιο. Η σχολική διαμεσολάβηση αποτελεί ένα τέτοιο πλαίσιο, στο οποίο οι μαθητές επιλύουν τις συγκρούσεις και τις διαφορές τους με τοβ διάλογο.
Η σχολική διαμεσολάβηση είναι μια δομημένη διαδικασία στο πλαίσιο της οποίας δύο οι περισσότεροι μαθητές επιλύουν τη σύγκρουση ή τη διαφορά τους με τη βοήθεια ενός τρίτου μαθητή, του διαμεσολαβητή, ο οποίος έχει εκπαιδευτεί κατάλληλα. Η διαμεσολάβηση εντάσσεται στο πλαίσιο της αποκαταστατικής δικαιοσύνης. Οι δύο μαθητές που βρίσκονται σε σύγκρουση επιλέγουν μία από τις λύσεις που έχουν προτείνει οι ίδιοι και είναι συμφέρουσα και για τις δύο πλευρές, γι αυτό και την υποστηρίζουν, δηλαδή την τηρούν. Έτσι, με τη διαμεσολάβηση κερδισμένες είναι και οι δύο πλευρές. Η διαμεσολάβηση αποσκοπεί στην αποκατάσταση αφενός της ζημιάς που έχει προκληθεί και αφετέρου των σχέσεων που έχουν διαταραχθεί. Άλλωστε αυτό που ενδιαφέρει τους μαθητές που έχουν τσακωθεί είναι να ξαναγίνουν φίλοι.
Η συμμετοχή στη διαμεσολάβηση είναι εθελοντική, γι’ αυτό και μπορεί να διακοπεί αν κάποια από τις δύο εμπλεκόμενες πλευρές το θελήσει. Βασικές αρχές της διαμεσολάβησης είναι η ισότητα μεταξύ των συμμετεχόντων, η εμπιστοσύνη, η εχεμύθεια και ο σεβασμός στην άποψη του άλλου. Ο διαμεσολαβητής δεν προτείνει λύσεις και δεν «δικάζει».
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ερευνών η εφαρμογή της διαμεσολάβησης συμβάλει μεταξύ άλλων: στη μείωση των περιστατικών βίας στο σχολείο, στη συνεργασία μεταξύ των μαθητών, στη δημιουργία κλίματος ασφαλείας και στη βελτίωση των επιδόσεων των μαθητών. Με τη διαμεσολάβηση επιτυγχάνεται η ένταξη των μαθητών με ομαλό τρόπο αποφεύγοντας τον στιγματισμό. Το βασικότερο, όμως, είναι ότι οι μαθητές μαθαίνουν να επιλύουν τις διαφορές τους με τον διάλογο, μπαίνουν στη θέση του άλλου και σκέφτονται και τη δική του οπτική και εφαρμόζουν τη διαμεσολάβηση και εκτός σχολείου.
Στην Ελλάδα η σχολική διαμεσολάβηση εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια κυρίως στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (ως επί το πλείστον σε γυμνάσια) και σε κάποια μεμονωμένα δημοτικά σχολεία. Η εκδήλωση με θέμα τη Σχολική Διαμεσολάβηση, η οποία θα πραγματοποιηθεί στις 31 Οκτωβρίου 2018, ώρα 19.00 στην Καλαμπάκα (αίθουσα: «Νίτσα Λιάπη») αποσκοπεί στην ενημέρωση και στην ευαισθητοποίηση των εκπαιδευτικών, των γονέων, των ειδικών αλλά και των πολιτών στη χρησιμοποίηση της διαμεσολάβησης ως εναλλακτικής πρακτικής ειρηνικής επίλυσης των συγκρούσεων τόσο στο σχολείο όσο και στην κοινωνία. Θα μιλήσουν καταξιωμένοι επιστήμονες: ο Γιάννης Πανούσης, Καθηγητής Εγκληματολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, η Ελένη Σιάνου-Κύργιου Καθηγήτρια Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και ο συγγραφέας του βιβλίου «Σχολική Διαμεσολάβηση» Θεόδωρος Θάνος Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Τη συζήτηση συντονίζει ο Χρήστος Μπουλούμπασης, τέως Διευθυντής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Τρικάλων. Την εκδήλωση διοργανώνουν ο Δήμος Μετεώρων και το Δίκτυο Σχολείων Σχολικής Διαμεσολάβησης του Εργαστηρίου Παιδαγωγικής του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Η είσοδος είναι ελεύθερη.
Θεόδωρος Θάνος
Αναπλ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Δημότης Κοινότητας Χρυσομηλιάς Δήμου Μετεώρων
Θες να μαθαίνεις πρώτος τα νέα από το TrikalaVoice.gr;
Διαθέσιμο στο Google Play
