Σχεδόν όλες οι γυναίκες σε κάποια φάση της ζωής τους αντιμετωπίζουν προβλήματα με την περίοδό τους. Κάποια από αυτά είναι απλά, υπάρχουν όμως και πιο σύνθετα, που χρειάζονται ιατρική αντιμετώπιση. Πώς προκαλούνται όμως αυτά τα προβλήματα και πώς αντιμετωπίζονται;
Ο εμμηνορυσιακός κύκλος της γυναίκας είναι μια σύνθετη διαδικασία στην οποία συντελούνται πολλές ορμονικές αλλαγές που καταλήγουν στην έμμηνο ρύση κάθε 28 περίπου ημέρες. Ο κύκλος της γυναίκας αρχίζει από την πρώτη μέρα της περιόδου και τελειώνει με την πρώτη μέρα της επόμενης περιόδου. Αυτός ο κύκλος έχει διάρκεια κατά μέσο όρο 28 μέρες (κύκλος 21-35 ημέρες θεωρείται φυσιολογικός). Μια κανονική περίοδος διαρκεί από 2 ως 7 μέρες.
Η βασική εντολή για την έναρξη του κύκλου δίνεται από τον εγκέφαλο (υποθάλαμο και υπόφυση), που με τη σειρά του δίνει εντολή στις ωοθήκες να εκκρίνουν δύο βασικές ορμόνες, τα οιστρογόνα και την προγεστερόνη. Αυτές με τη σειρά τους έχουν επίδραση στο εσωτερικό τοίχωμα της μήτρας, που λέγεται ενδομήτριο. Αν οτιδήποτε διαταράξει το παραπάνω κύκλωμα, η γυναίκα θα έχει ανώμαλη περίοδο.
Οι κύριες διαταραχές περιόδου διακρίνονται σε:
1. Μηνορραγία. Σημαίνει μεγάλη ροή αίματος με αιματοπήγματα κατά τη διάρκεια της περιόδου. Τα κύρια αίτια είναι: ινομυώματα μήτρας, πολύποδες ενδομητρίου, υπερπλασία του ενδομητρίου, ενδομητρίωση ή αδενομύωση, θυρεοειδοπάθεια, διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος και τέλος ιδιοπαθής ή αλλιώς αγνώστου αιτιολογίας (δυσλειτουργικές αιμορραγίες).
2. Μητρορραγία. Σημαίνει ακανόνιστη περίοδο καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου. Τα κύρια αίτια είναι: εγκυμοσύνη, πολύποδας της μήτρας, καρκίνος της μήτρας, πολυκυστικές ωοθήκες, stress, και ορμονικές διαταραχές (π.χ. ανεπάρκεια προγεστερόνης).
3. Ολιγομηνόρροια – αμηνόρροια. Σημαίνει ότι ο κύκλος της γυναίκας είναι μεγαλύτερος από 40 ημέρες και μπορεί να διακοπεί εντελώς ακόμα και για 6 μήνες. Τα κύρια αίτια είναι: εγκυμοσύνη, stress (αλλαγή περιβάλλοντος, υπερβολική άθληση, απότομη ελάττωση βάρους), πολυκυστικές ωοθήκες (συνοδεύονται συχνά από ακμή, τριχοφυία, παχυσαρκία, υπογονιμότητα) και ορμονικές διαταραχές (θυρεοειδοπάθεια, υπερπρολακτιναιμία).
Η διάγνωση γίνεται με:
1. Κλινική εξέταση και λήψη αναλυτικού ιστορικού από την ασθενή (συνήθειες διατροφής, αυξομείωση βάρους, παράγοντες stress).
2. Διακολπικό υπερηχογράφημα μήτρας – ωοθηκών (αναδεικνύει παθολογίες όπως πολύποδες, ινομυώματα , κύστεις ωοθηκών, καρκίνο μήτρας).
3. Τεστ Παπανικολάου, το οποίο βοηθά σημαντικά στη διάγνωση παθολογίας του τραχήλου της μήτρας.
4. Βιοψία ενδομητρίου. Η βιοψία αυτή μπορεί να γίνει με την κλασική «τυφλή» μέθοδο της διαγνωστικής απόξεσης, αλλά ακόμα καλύτερα με τη νεότερη μέθοδο της υστεροσκόπησης. Η μέθοδος αυτή είναι εύκολη, διαρκεί μόλις λίγα λεπτά και είναι υψηλής ακριβείας. Kατά την υστεροσκόπηση, εισάγουμε στην κοιλότητα της μήτρας μια μικροκάμερα με την οποία την ελέγχουμε. Η υστεροσκόπηση υπερτερεί της απλής απόξεσης στο ότι δε χάνει καμία βλάβη που μπορεί να υπάρχει μέσα στην ενδομήτρια κοιλότητα.
5. Πλήρης αιματολογικός – ορμονικός έλεγχος (προσδιορισμός FSH, LH, Ε2, προγεστερόνη, TSH, T3, T4, antiTPO, antiTG, προλακτίνη, τεστοστερόνη, ανδροστενεδιόνη κ.λ.π.).
Η θεραπεία μπορεί να είναι φαρμακευτική ή χειρουργική:
1.Ορμονοθεραπεία. Τα αντισυλληπτικά χάπια, και ιδιαίτερα αυτά της τρίτης γενιάς που έχουν λιγότερες παρενέργειες, είναι η πρώτη γραμμή στην αντιμετώπιση ορμονικών διαταραχών, όπως συμβαίνει πολύ συχνά στις γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες. Ο μύθος των «κακών» αντισυλληπτικών έχει πια καταρριφθεί και πολλές γυναίκες έχουν βρει λύση στο πρόβλημά τους με τη χρήση τους. Σίγουρα, ο γυναικολόγος πριν τα χορηγήσει, πρέπει να σταθμίσει τα οφέλη και τους πιθανούς κινδύνους. Στην ορμονοθεραπεία συμπεριλαμβάνεται επίσης και η από του στόματος χορήγηση προγεσταγόνου, καθώς και η χρήση ενδομήτριας συσκευής (σπιράλ) λεβονοργεστρέλης πού διαφέρει από τα συμβατικά σπιράλ, επειδή περιέχει προγεσταγόνο. Η προγεστερόνη δρα τοπικά στο ενδομήτριο, με αποτέλεσμα την ελάττωση της ποσότητας του αίματος που χάνει μια γυναίκα στη περίοδό της. Το σπιράλ αυτό είναι ιδανικό για τις δυσλειτουργικές αιμορραγίες, στις οποίες δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη παθολογία που τις προκαλεί.
2.Υστεροσκοπική αφαίρεση των ενδομητρικών πολυπόδων και των υποβλεννογόνιων ινομυωμάτων.
3.Λαπαροσκοπική ή ρομποτική αφαίρεση των ινομυωμάτων. Αυτή η τεχνική έχει συγκεκριμένες ενδείξεις και υπερτερεί της κλασικής «ανοιχτής» μεθόδου, γιατί έχει λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο, μικρότερη απώλεια αίματος, μικρότερες ουλές και γενικά πολύ καλύτερη μετεγχειρητική πορεία της ασθενούς. Αφορά στα υπορογόνια και στα ενδοτοιχωματικά ινομυώματα.
4.Χειρουργική αντιμετώπιση του προβλήματος (ολική υστερεκτομή) στην περίπτωση που η ασθενής έχει κάνει τα παιδιά της και οι πιο πάνω λύσεις δεν αρκούν.
Τελικά, κάθε γυναίκα είναι σημαντικό να κάνει σωστή καταγραφή του κύκλου της και να επισκεφθεί αμέσως το γυναικολόγο, όταν διαπιστώσει κάποια διαταραχή. Οι διαταραχές περιόδου έχουν πολλές αιτίες και οι περισσότερες θεραπεύονται εύκολα, αρκεί να γίνει σωστή και έγκαιρη διάγνωση.
Δρ. Καββαδίας Αλέξιος
Μαιευτήρας – Γυναικολόγος
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Ιωαννίνων
Πιστοποιημένος στο Μαιευτικό – Γυναικολογικό Υπερηχογράφημα
Πιστοποιημένος στην Κολποσκόπηση
Κάτοχος διπλώματος ALSO (Advanced Life Support in Obstetrics)
Συγγρού 28 και Φλέμινγκ , (άνωθεν Euromedica), Τρίκαλα
Τηλ. 2431025190, 6946218134
e-mail: kalamba@otenet.gr