Κατά γενική ομολογία ο υμνολογικός πλούτος της Ορθόδοξης Καθολικής Εκκλησιάς είναι ανεπανάληπτος. Ιδιαίτερα όμως οι Πατέρες της Εκκλησίας μας επιστράτευσαν όλη την ποιητική τους έμπνευση και κόσμησαν με ύμνους άφθαστης τελειότητας τη μεγάλη εορτή των Χριστουγέννων, και απέδωσαν με τους ύμνους αυτούς τα σωτήρια νοήματα αλλά και το απερινόητο γεγονός της Θείας Ενανθρωπήσεως. Το γεγονός αυτό, τον τελευταίο καιρό, έγινε αντικείμενο μελέτης ακόμα και από ετερόδοξους μελετητές.
Στο άρθρο αυτό θα προσπαθήσουμε να κάνουμε μια σύντομη αναφορά αυτής της υμνογραφίας των ιερών ακολουθιών των Χριστουγέννων.
Ξεκινώντας αρχικά από την ακολουθία των Μεγάλων Βασιλικών Ωρών, η οποία τελείται την παραμονή των Χριστουγέννων ξεχωρίζουμε το ιδιόμελα τροπάριο της Α΄ Ώρας “Βηθλεέμ, ἑτοιμάζου, εὐτρεπιζέσθω ἡ φάτνη…”, και το περίφημο δοξαστικό “Τάδε λέγει Ἰωσήφ πρός τήν παρθένον…”, τα οποία μας εισάγουν στο μυστήριο της Θείας Ενανθρωπήσεως. Θαυμάσιο είναι και το δοξαστικό των τροπαρίων της ΣΤ΄ Ώρας “Δεῦτε, χριστοφόροι λαοί…,”, το οποίο καλεί τους πιστούς να σκύψουν και να δουν το μεγάλο θαύμα της Γεννήσεως του Θεού. Καταπληκτικό είναι ακόμη και το δοξαστικό των τροπαρίων της Θ΄ Ώρας “Σήμερον γεννᾶται ἐκ παρθένου…”, το οποίο μοιάζει αλλά και ψάλλετε όπως το γνωστό δοξαστικό της Μ. Παρασκευής, “Σήμερον κρεμᾶται ἐπί ξύλου…”
Στην συνέχεια στην ακολουθία του Εσπερινού των Χριστουγέννων επισημαίνουμε την μεγάλη σπουδαιότητα των τροπαρίων των στιχηρών με αποκορύφωμα το υπέροχο δοξαστικό, “Αὐγούστου μοναρχήσαντος ἐπί τῆς γῆς…”, στο οποίο γίνεται σύγκριση της επίγειας βασιλείας με την βασιλεία του Ενανθρωπίσαντος Θεού. Εξαίσια είναι και τα απόστιχα και ιδιαιτέρα το δοξαστικό “Εὐφράνθητι Ἰερουσαλήμ καί πανηγυρίσατε, πάντες…”, ένας ενθουσιώδης ύμνος που κάνει λόγο για τη μεγάλη δωρεά της ενσαρκώσεως του Θεού.
Τέλος στην ακολουθία του Όρθρου αξιοσημείωτα είναι τα καταπληκτικά καθίσματα, υψηλής θεολογικής και ποιητικής αξίας “Δεῦτε ἴδωμεν πιστοί…”, “Τί θαυμάζεις Μαριάμ…”, “Ὁ ἀχώρητος παντί…”. Τα τροπάρια αυτά, σκοπό έχουν να μας εισάγουν στο νόημα της μεγάλης εορτής. Τέλει δείγματα της εκκλησιαστικής μας ποίησης αποτελούν οι δύο κανόνες της εορτής “Χριστός γεννᾶται…”, ποίημα του Αγίου Κοσμά του Μελωδού και “Ἔσωσε λαόν…”, ποίημα του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού. Οι δύο αυτοί μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας μας και κορυφαίοι υμνογράφοι εξάντλησαν πάνω σε αυτά τα δύο ποιήματα όλο το ποιητικό τους χάρισμα προκειμένου να υμνήσουν το γεγονός της ενανθρωπήσεως του Θεού. Το Κοντάκιο “Ἡ Παρθένος σήμερον…” που είναι έργο του Ρωμανού του Μελωδού, είναι ιδιαίτερα δημοφιλές. Καταπληκτικός είναι επίσης ο ειρμός της Θ΄ Ωδής ” Μυστήριον ξένον…”, ο οποίος εκφράζει το δέος των πιστών μπροστά στο μεγάλο μυστήριο της Γεννήσεως του Χριστού , αλλά και την συνεργασία ολόκληρης της έμψυχης και άψυχης δημιουργίας για να πραγματοποιηθεί το σωτήριο αυτό γεγονός. Από τα τροπάρια των αίνων ξεχωρίζουμε το “Εὐφραίνεσθε, δίκαιοι,…”, το οποίο μας καλεί να γευθούμε τη χαρά που προκαλεί η ενανθρώπηση του Χριστού. Καταπληκτικό είναι επίσης το δοξαστικό των αίνων “Ὅτε ὁ καιρός τῆς ἐπί γῆς παρουσίας σου…”, το οποίο κάνει λόγο κάτω από ποιες συνθήκες γεννήθηκε το Θείο Βρέφος. Τέλος το θεοτοκίο “Σήμερον ὁ Χριστός ἐν Βηθλεέμ γεννᾶται ἐκ παρθένου…” καλεί τους αγγέλους να συνεορτάσουν με τους ανθρώπους το κοσμοσωτήριο γεγονός.
Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας, ύμνησαν τη Γέννηση του Χριστού και έδωσαν στην μεν Εκκλησιά ανεπανάληπτους ύμνους λατρείας , στον δε παγκόσμιο πολιτισμό κορυφαία δείγματα σπουδαίας ποιητικής τέχνης. Εμείς οι χριστιανοί καλούμαστε αυτές τις άγιες μέρες, πέρα από τις υλικές απολαύσεις των ημερών, να πλησιάσουμε νοερά την φάντη της Βηθλεέμ και να γονατίσουμε μπροστά στο Θείο Βρέφος και να του εναποθέσουμε τη ζωή μας και τη σωτηρία μας. Η θεσπέσια ιερή υμνολόγια των Χριστουγέννων θα μας βοηθήσει να πούμε τον λόγο των ποιμένων “διέλθωμεν δή ἕως βηθλεέμ καί ἴδωμεν… τό γεγονός, ὅ ὁ Κύριος ἐγνώρισεν ἡμῖν”
Καλή Χρονιά!!!
Αθανάσιος Δημητρίου
Msc Θεολογίας
Πρόεδρος ιεροψαλτών Ν.Τρικάλων
Θες να μαθαίνεις πρώτος τα νέα από το TrikalaVoice.gr;
Διαθέσιμο στο Google Play
